Door de landelijke Erfgoedvereniging Heemschut werd de afgelopen week een bijeenkomst georganiseerd over het proces in de nieuwe Omgevingswet. Het bestuur van Het Vlijmens Lint was als toehoorder aanwezig.
De Omgevingswet is er op gemaakt om enerzijds makkelijkere procedures voor overheden en burgers te creëren bij veranderingen in hun omgeving, anderzijds om duidelijke gemeentelijke richtlijnen te maken voor de beoordeling van die veranderingen. Alle gemeentes moeten voor 2032 een omgevingsplan gemaakt hebben, waarbij als interim omgevingsplan de bestaande losse bestemmingsplannen, verordeningen en nota’s gelden. In de definitieve versie worden die plannen allemaal geïntegreerd.
Nieuw begrippen zijn omgevingskwaliteit, de evenwichtige afweging tussen functiewijziging en locatie en de mogelijkheid beleidsregels per gebied of zelfs per straat af te spreken. De gemeente Heusden is al goed gestart met de Omgevingsvisie, dat zal dus de komende jaren vervolgd worden door een Omgevingsplan en door Regels . Een mooie aanleiding om met de gemeente te kijken hoe we in een groeiende gemeente de omgevingskwaliteit kunnen blijven stimuleren.
Op verzoek van Het Vlijmens Lint zijn een aantal fraaie bomen aan de Wolput geschouwd door De Bomenstichting. En zijn vervolgens na beoordeling aan de hand van een aantal criteria toegevoegd aan het Landelijke Register van Monumentale bomen.
De beuk (Fagus sylvatica) op Rijksmonument Wolput 30 (een huis van de familie Wagenberg uit 1860) is het grootste voor wat betreft de stamomtrek: 415 cm en kent een hoogte van 23 meter. Twee anderen bomen nieuw op de lijst betreffen twee bruine beuken (Fagus sylvatica ‘Atropunicea’) voor het gemeentemonument Wolput 39 (eveneens een huis van de familie Wagenberg, maar uit 1916). De ene heeft een stamomtrek van 350 cm en een tweede een omtrek van 340 cm. Alle bomen zijn in goede conditie.
Het deel van de Wolput waar deze bomen staan behoort tot het originele Vlijmense Langstraat lint en toont hier een mooie combinatie van monumenten en bijbehorend monumentaal groen. Het vormt samen met de nabijgelegen brink met haar moeraseiken en oude rietgedekte boerderij een mooie entree van Vlijmen dorp.
Op 27 september werden door projectleider Bertwin van Avezaath en landschapsarchitect Jeroen Goes aan direct omwonenden, de Natuur- en Milieuvereniging Heusden en Het Vlijmens Lint de ideeën over de aansluiting van het nieuwe plan de Grassen op de Meliestraat gepresenteerd. Het Vlijmens Lint verzocht de gemeente eerder met aandacht te kijken naar de invulling van deze aansluiting: zie daarover dit eerdere bericht.
Met de nieuwe plannen zal in onze optiek zowel de stedenbouwkundige kwaliteit van het Langstraat lint kunnen verbeteren als de belangrijke ecologische verbindingszone via de achterzijde van het lint overeind blijven. Want de oude ingang naar het van Engelenterrein was door de werkgroep die de inventarisatie van de kwaliteiten van het lint onderzocht al aangewezen als een punt waar verbetering mogelijk was. En dat wordt door de voorgestelde vergroening, verbetering van de bestrating en vermindering van de doorzicht, mede door goed om te gaan met bouwhoogtes in de trechter, nu gerealiseerd. En doordat de bestaande beuken achter het lint gehandhaafd blijven, maar er ook nieuwe grote bomen worden geplant wordt ook de ecologische zone in stand gehouden. Met de meer specifieke wensen van de bewoners is eveneens op een slimme wijze rekening gehouden.
Zonder wrijving geen glans. Mooi om te zien hoe de gemeente, nadat we best wel wat vragen hebben gesteld en ook de verschillende gemeenteraadsleden een duit in het zak hebben gedaan, nu op dit plan zijn uitgekomen, waarmee zowel de behoefte van de Grassen als het behouden en verbeteren van de bestaande kwaliteitswaarden met elkaar worden verbonden.
In het kader van het bestemmingsplan Voordijk 29a heeft Het Vlijmens Lint Heemkundekring Onsenoort gevraagd onderzoek te verrichten naar de ontstaansgeschiedenis van de het buurtschap rondom Voordijk 29. Dat levert interessante inzichten op over het buurtschap aan de Voordijk rondom de wederopbouw boerderij van Voordijk 29, een MIP monument
Onderzoek door de gemeente bleef tot dusver uit
Een onderzoek dat de Gemeente Heusden al had aangekondigd op de Cultuurhistorische waardenkaart 2012, waarin geadviseerd wordt “nader onderzoek naar de cultuurhistorische waarden ten behoeve van eventuele aanwijzing als gemeentelijk monument of anderszins” gedaan wordt. Anderszins zou bijvoorbeeld een aanwijzing als beschermd dorpsgezicht kunnen zijn.
Dat strookt met de verschillende gemeentelijke en provinciale notities, waarin bijvoorbeeld wordt gesteld dat “langs de Voordijk is voornamelijk historische bebouwing gelegen” (GOL 2013) en ” Historische dorpsgebieden en bebouwingslinten zijn uit cultuurhistorisch, architectonisch en stedenbouwkundig oogpunt waardevol. Ze vormen de historische context van veel objecten van cultuurhistorische waarde. (Welstandsnota 2019).
Het onderzoek had echter niet plaatsgevonden, terwijl wel al een bestemmingsplan werd goedgekeurd dat, zonder heldere restricties, naar de mening van Landschapsarchitect Bob van der Vliet de historische bebouwing in sterke mate zal aantasten. Beter is dus eerst beter onderzoek doen en dan, als het opportuun is mee te werken aan een wijziging van het bestemmingsplan, heldere restricties te maken dat inpassing ter plaatse in lijn is met de reeds aanwezige historische bebouwing.
Eigenlijk precies zoals de de gemeente het zegt in haar Omgevingsvisie 2022: We zetten in op het behoud van het aanwezige erfgoed in de gemeente. “Dat doen we onder andere door aantasting van de omgeving rondom erfgoed te voorkomen. Door ook de omgeving (biotoop) van een monument te bewaken kan aantasting van het aanzicht en de waardering van het monument voorkomen worden.” en “We ondersteunen kleinschalige activiteiten, accommodaties en natuurbeleving die aansluiten op de kenmerken en kwaliteiten van ons landelijk gebied.”
Boerderijen gebouwd 150 tot 200 jaar geleden
Heemkundekring Onsenoort heeft maar een zeer beperkte studie kunnen doen, voornamelijk kadaster onderzoek. Maar dat levert, in combinatie met informatie van de bewoners toch al zeer interessante inzichten op. Het onderzoek zou moeten worden gecompleteerd door nader bouwhistorisch onderzoek, zoals historische bronnenanalyse, materiaalanalyse en dendrochronologie. Zodat nader gepreciseerd kan worden in welke mate originele elementen als vorm, gevels, balkconstructies et cetera nog origineel zijn.
Voordijk 29
Voordijk 29 is de wederopbouw boerderij uit 2047 die door onherstelbare oorlogsschade aan zijn voorganger is gebouwd. Is in de MIP inventarisatie van 1994 al op de lijst gekomen.
Voordijk 23
De oudste vermelding van Voordijk 23 in het kadaster is de verkoop van de boerderij in 1839 door van Os, landbouwer. De historie daarvoor is onbekend.
Voordijk 25
Oudste legger kadaster geeft aan een verkoop in 1840, als eigendom van Stevin Hendrik Gerritsen. predikant. Historie daarvoor onbekend, maar op muur in boerderij jaartal 1819: Is dit het bouwjaar?
Voordijk 35
Oudste legger kadaster: Verkocht in 1885 door de Vries, mandenmaker, historie daarvoor onbekend.
Voordijk 37
Volgens legger kadaster gesticht in 1854 (gebouwd 1853) door Johannes Schellekens, landbouwer. Bevat nog veel originele balken en de oorspronkelijke vorm, zoals aangeven door een architect op tekeningen uit 1969, voor de modernisering van de boerderij aan de binnenzijde.
Conclusie meer onderzoek nodig
De onderzochte boerderijen kennen vermeldingen van bouw in 1853 (180 jaar oud) en tussentijdse verkoop tussen 1839 en 1894. Verkoop geeft aan dat zijn daarvoor al gebouwd zijn en dus in ieder geval 150 tot 200 jaar oud zijn. De bouwperiode lijkt ook passend bij de bouwvorm en uiterlijke elementen van de boerderijen. Het totale ensemble vormt voor boerderijen een bijzonder geheel in onze gemeente, het is cultuurhistorisch belangrijk dat een groep boerderijen van deze bouwtijd bij elkaar overeind zijn gebleven. Nader bouwhistorisch onderzoek per boerderij is gewenst om een betere duiding te geven aan de mate waarin originele elementen behouden zijn gebleven. Het zou goed zijn als de gemeente daar alsnog nader onderzoek naar zou doen, en dat geldt voor meer boerderijen aan de Voordijk en de ringdijk in zijn algemeenheid.
Het Vlijmens Lint is lid geworden van de Erfgoedvereniging Heemschut. Erfgoedvereniging Heemschut is de grootste en één van de oudste verenigingen voor bescherming van cultuurmonumenten. Zij zet zich sinds 1911 in voor de waardering en het behoud van waardevolle monumenten en cultuurlandschappen in Nederland. Via deze link is de website te vinden. De Heemschut is een vereniging met veel ervaring is cultuurhistorische bescherming via verschillende routes en een lidmaatschap is voor ons dan ook van toegevoegde waarde.
We hebben de voorzitter van afdeling Brabant, Jan van Gils, hier op 8 maart al mogen verwelkomen en hebben hen rondgeleid zowel in het Langstraat lint Julianastraat/Meliestraat als op de Voordijk, als onderdeel van de Ringdijk. Jan was zeer positief over onze activiteiten, zowel voor het lint als de dijk, en ondersteunde deze dan ook van harte.
Aandacht voor totale Langstraat
Met de Heemschut is onder meer afgesproken de bescherming van het totaal van de Langstraat van Raamsdonk tot en met Vlijmen onder de aandacht te brengen. Deze bescherming valt nu provinciaal tussen wal en schip door de bestaande regelgeving. Dit wordt opgepakt met andere heemkundige verenigingen, in ons gebied hebben wij al Heemkundekring Onsenoort betrokken.
Als aangekondigd op onze jaarvergadering organiseren wij op 26 maart een informatiebijeenkomst hoe (monumentale) bomen te onderhouden door het geven van de juiste voeding, het uitvoeren van passende snoei en het bestrijden van parasieten. Er zal ook kort aandacht zijn voor het onderhoud aan monumentale hagen.
Het Vlijmens Lint organiseert deze bijeenkomst omdat de kwaliteit van de Vlijmenese Langstraat straten en Ringdijk gerealiseerd wordt door de combinatie van historische bebouwing van woonhuizen en boerderijen en de hoge kwaliteit van groen in de vorm van (monumentale) bomen en lange, groenhoudende hagen en omliggende polders. Mits goed onderhouden hebben bomen bijna het eeuwige leven, maar hoe dat goed te doen daar missen we vaak de juiste kennis voor.
De informatiebijeenkomst is in beginsel vrij voor leden van Het Vlijmens Lint, maar een vrijwillige donatie van 15 euro aan De Bomenstichting wordt gewaardeerd. Voor niet leden van Het Vlijmens Lint rekenen wij 15 euro entree. Zowel donatie als bijdrage zal door ons geschonken worden aan De Bomenstichting. Na aanmelding ontvangt u daarvoor een factuur.
De bijeenkomst zal gehouden worden op 26 maart om 20.00 uur in de Korf, Monseigneur van Kesselstraat 29 in Vlijmen. Het is verplicht u vooraf via onderstaande knop daarvoor aan te melden.
Opnieuw grote belangstelling jaarvergadering Het Vlijmens Lint.
De jaarvergadering van Het Vlijmens Lint was ook dit jaar een groot succes. Zowel door de hoge opkomst als door de inhoudelijke onderwerpen die behandeld werden en de vragen daarover.
Wel visie gemeente, onvoldoende vertaling in uitvoering
Na vaststelling van de jaarstukken de de contributie werd een breed aantal onderwerpen behandeld. Het grote thema van de avond was toch wel hoe, gegeven de grote maatschappelijke druk op de ruimte, het de overheden maar zeer moeizaam af gaat de in vele beleidsnota’s vastgelegde bescherming van waarden ook in voldoende mate in concrete projecten mee te nemen. Mede daardoor dreigen we veel van onze cultuurhistorische en landschappelijke waardes in hoog tempo te verliezen.
Dit probleem speelt eigenlijk in alle projecten waarover we met de overheden in gesprek zijn: het GOL, bestemmingsplan Voordijk 29, bestemmingsplan De Grassen en haar aansluiting op de Meliestraat, de continue druk op het groen en de landschappelijke en cultuurhistorische uitstraling van eigenlijk alle Langstraat linten. Dat laatste betreft wat ons betreft niet alleen de twee Vlijmense linten Meliestraat/Julianastraat/Wolput en de Wilhelminastraat/Achterstraat, maar zeker ook de andere Heusdense linten in Haarsteeg, Elshout, Nieuwkuijk en Drunen. Hetzelfde geldt ook voor de Heusdense Ringdijk.
De Gemeente geeft wel aan dat zij deze waarden wil beschermen, herstellen en ontwikkelen. Maar komt op dit moment nog niet toe aan beschermen, laat staan dat er van herstellen en ontwikkelen sprake is. De door het college opgestelde en door de gemeenteraad vastgestelde beleidsplannen worden niet of onvoldoende meegenomen in actuele projecten. Maar ook is het opvallend dat, waar de gemeente ‘s-Hertogenbosch regelmatig monumenten en stadsgezichten toevoegt aan haar erfgoed lijst, de Gemeente Heusden dat al (te) lang niet doet. Daardoor gaat veel cultuurhistorisch erfgoed verloren of gaat de omgeving van onze monumenten veel te makkelijk verloren. Zo blijft beleid een papieren tijger.
GOL – HoWaBo 1 – HoWaBo 2: tijd van bezinning lijkt te komen
Door het bestuur werd de stand van zaken betreffende een veelheid aan projecten besproken. Zo stond men stil bij de stand van zaken betreffende het GOL en in het bijzonder de compartimenteringskades van HoWaBo 1 en de ligging van de Bossche Sloot. Het plan van Het Vlijmens Lint slaat meer water op, beter voor het landschap langs de dijk, bespaart veel onnodige kap van bomen, veroorzaakt veel minder geluid- en zichtoverlast op het Engelermeer, is beter voor het onderhoud van de Bossche Sloot en is veel goedkoper in de uitvoering. En is daarboven veel toekomstbestendiger met het oog op HoWaBo 2.
Het Waterschap heeft inmiddels ook aangegeven dat de plannen van Het Vlijmens Lint op een stevig aantal facetten simpelweg beter zijn dat de huidige plannen. En gegeven de ontwikkelingen van HoWaBo 2 zal met name de toekomstbestendigheid van de plannen van het GOL vanzelf een discussiepunt worden. Bovendien blijken de bestaande plannen niet te voldoen om, ingeval van hoogwater, snel de watercompartimenten te vullen. Waardoor ‘s-Hertogenbosch en de A2 ondanks alle investeringen toch nog natte voeten krijgen. Dat is dan toch wel jammer van de vele miljoenen die aan dat GOL/HoWaBO al zijn en nog moeten worden gespendeerd. Aanpassingen zijn dus volgens alle partijen wel aangewezen. Het goede nieuws is dat de meeste belanghebbenden bij de planvorming Vlijmen Oost het er inmiddels wel over eens zijn hoe de rondweg, waterwerken, natuur en landschap eigenlijk ingericht zou moeten worden en het dus alleen de vraag is hoe de overstap te maken zonder opnieuw door alle goedkeuringsprocedures te gaan.
Voordijk en De Grassen: gemeente en provincie volgen eigen beleid niet
Deze twee gevallen zijn eigenlijk sterk vergelijkbaar. In beide projecten gaat het om inbreidingsplannen die grote consequenties (kunnen) hebben voor de cultuurhistorische, landschappelijke en ecologische waarden in ons gebied en ook met grote gevolgen voor toekomstige projecten door de precedentwerking en verslechtering van waarden. Waardoor de totale bescherming ook naar de toekomst verder af kan nemen, zoals dat al in meer gebieden van de Gemeente Heusden het geval is geweest.
De wijze van inbreidingen staat haaks op tal van beleidsplannen. Zoals de Omgevingsvisie Gemeente Heusden, op de Erfgoednota, de Welstandsnota, de Ontwikkelingsvisie Buitengebied,. En gaat in tegen zowel de Provinciale als gemeentelijke cultuurhistorische waardenkaart , de Interim Omgevingsverordening Noord Brabrant en tegen de intenties van het gemeentelijke Groenstructuurplan. Waarom houdt de gemeente niet meer rekening met de door haar eigen beleidsplannen bij uitvoering van plannen? Soms lijkt het er op dat afdelingen binnen de gemeente geheel los van elkaar werken. Sommige afdelingen schrijven plannen, andere afdelingen realiseren projecten en houden daarbij geen rekening met de geschreven plannen.
Ondanks overleg, zienswijzes, inbreng in de gemeenteraad wordt te weinig geluisterd, overlegd, bekeken hoe het wel kan met behoud van de doelstellingen van een project. Waardoor deze processen onnodig in juridische procedures belanden, terwijl de belangen gegeven de beleidsplannen eerder overeen zouden moeten komen dat verschillen.
Dat het wel kan blijkt uit de samenwerking met betrekking tot de realisatie van een zorgcentrum achter de Vlijmense Dijk. Daar wordt goed samengewerkt tussen projectontwikkelaar, gebruiker, gemeente, Heemkundekring, omwonenden en Het Vlijmens Lint. Het lijkt er soms helaas haast op dat bewoners en belangengroepen effectiever de weg kunnen zoeken naar de projectontwikkelaar dan naar de eigen gemeente. Dat zou toch niet zo moeten zijn.
Het Vlijmens Lint blijft zich sterk ontwikkelen
De afgelopen jaren hebben we ons goed in kennis over de verschillende dossiers over een breed front kunnen ontwikkelen. Daar zullen we de komende jaren mee door gaan. Ook is het de intentie dit jaar te starten met contactpersonen per straat, om zo nog directere aansluiting te krijgen met bewoners en eerder te horen wat er speelt. En uiteraard ons draagvlak te verbreden. Het afgelopen jaar is ons aantal leden en supporters wederom fors toegenomen. We zullen het bestuur versterken met meer bestuursleden en ons netwerk verder uitbreiden in het belang van ons erfgoed en groen.
Op verzoek van Het Vlijmens lint heeft een architect een meer realistische visualisatie gemaakt van de effecten van het nieuwe bestemmingsplan op de Voordijk. Deze visualisatie leidt bij menigeen tot grote ongerustheid, omdat nu pas helder wordt wat het effect van de plannen in concreto gaat zijn. Wij nodigen de kijker graag uit om voor zichzelf te bepalen deze bouw qua stijl en volume passend is voor de Voordijk.
U kunt hiermee beter beoordelen of de gemeente Heusden niet tegen haar eigen beleid ingaat bijvoorbeeld van de recent door haar vastgestelde Omgevingsvisie 2022: “We zetten in op het behoud van het aanwezige erfgoed in de gemeente. Dat doen we onder andere door aantasting van de omgeving rondom erfgoed te voorkomen. Door ook de omgeving (biotoop) van een monument te bewaken kan aantasting van het aanzicht en de waardering van het monument voorkomen worden”. Of hoe conform de Omgevingsvisie Buitengebied 2010 zij bijdraagt aan haar beleidsdoelstelling:“Daarbij wil de gemeente Heusden ook de landschappelijke kwaliteiten en de historische structuren behouden en waar mogelijk versterken. Enerzijds door bestaande gebieden te beschermen, anderzijds door nieuwe landschapsversterkende ontwikkelingen te stimuleren” En of er wel sprake van is dat “Daar waar de historie zicht- en voelbaar is dient deze met respect behandeld te worden.” zoals de Welstandsnota 2019 vereist.
Of dat de bouw in gaat tegen het beleid van de Provincie Noord-Brabant dat stelt dat een bestemmingsplan in de groen-blauwe mantel: “borgt dat een ontwikkeling gepaard gaat met een positieve bijdrage aan de bescherming en ontwikkeling van de ecologische waarden en kenmerken en landschappelijke waarden en kenmerken.”. En dat duurzame stedelijke ontwikkeling nabij Nauur Netwerk Brabant “plaatsvindt in samenhang en in evenredigheid met een groene en blauwe landschapsontwikkeling binnen het gebied of de naaste omgeving;”
Beoordeling door Landschapsarchitect
De landschapsarchitect is helder na een studie van het gebied. Hij stelt dat: ” Landschappelijk is de dijk een bijzonder krachtig element dat het landschap verdeelt in het groen en blauw van de natuur en agrarische doeleinden enerzijds en de landelijke, groene dorpse bebouwing opgetrokken achter de dijk. De bebouwing bestaat in sterke mate uit traditionele lage dijkbebouwing, veelal met rietgedekte zadeldak constructies en daarvan is ook in sterke mate sprake in de directe omgeving van het hier betreffende plan. Saillant is ook de wederopbouwboerderij in welke tuin het plan gesitueerd is.”
Hij is ook van mening dat geen bebouwing het beste zou zijn gezien het feit dat het plan de dijk in zijn algemeenheid zowel het bouwkundige als de landelijke groene uitstraling van de dijk aantast. Hij acht het contrast met de omliggende boerderijen niet in lijn met geformuleerde intenties in beleidsnota’s.
Met betrekking tot het plan zegt hij onder meer dat de voorgestelde zelfstandige ligging van de woning distantieert zich, midden op de kavel, van alle omliggende bebouwing en blokkeert de zichtlijn vanaf de dijk op de wederopbouwboerderij Voordijk nr. 29. Ook vindt hij dat het nieuwbouw voorstel is te kort op het dijklichaam gesitueerd waardoor het vloerpeil te hoog en de voorgevel zich erg opdringerig aan de Voordijk presenteert. En dat de woning qua bouwmassaliteit niet past bij de reeds bestaande woningen. En er ten onrechte geen eisen zijn gesteld op het gebied van parkeren achter de woning of achter een haag waardoor het gewenste landelijke karakter onnodig extra wordt aangetast.
Hij formuleerde bovendien een aantal eisen als wèl tot bouw besloten zou moeten worden en maakte met visuele schets duidelijk dat met aanpassingen sterke verbeteringen doorgevoerd zouden kunnen worden.
Historisch onderzoek buurtschap
De meeste rijks- en gemeentemonumenten in het buitengebied van de gemeente Heusden dateren van het Monumenten Inventarisatie Project van 1998. Daarna is er behalve door Heemkundekring Onsenoort nooit meer aandacht gegeven aan andere historische gebouwen in onze gemeente. Tijdens de inventarisatie van de waarden van de historische Langstraat linten liepen we al tegen veel mooie voorbeelden van met name oude kopgevelboerderijen aan, die veelal geen status hadden als monument, maar veelal wel mooie gevels met veel detail kennen en een fraaie structuur met bijvoorbeeld oude leilindes. We hebben dat gemis aan status al eerder aangekaart bij de gemeente.
Kennelijk was de destijdse inventarisatie meer gericht op voorname landhuizen als mooie boerderijen, die er toen wellicht nog voldoende waren in de gemeente. En dat was wellicht nog in versterkte mate van toepassing voor de typische dijkhuizen.
Dat speelt denken wij ook in sterke mate voor de boerderijen langs de Voordijk in zijn algemeenheid en die rondom Voordijk 29 in het bijzonder. Er staan daar vier oude rietgedekte boerderijen, waarschijnlijk van (begin) 19e eeuw. Maar waar de historie onvoldoende bekend is. Dat wordt nu alsnog uitgezocht door Heemkundekring Onsenoort. Zo gauw dat is uitgezocht zullen wij ook dat met u delen.
Raad van State
Ons beroep bij de Raad van State heeft wat vertraging opgelopen vanwege familiaire omstandigheden bij onze advocaat. Zie ook deze link. Wij zijn voornemens op korte termijn dat alsnog te doen en houden u op de hoogte van de ontwikkelingen.
Er is een enorme maatschappelijke druk op de aanwezige ruimte: de groei van de bevolking en bedrijven vereisen meer woningen, meer wegen en infrastructuur, meer scholen en andere voorzieningen. Ook is er meer vraag naar ruimte vanuit klimaatgerichte veranderingen zoals wateropslag, stikstof en extensieve landbouw, maar ook ruimte voor zonneparken en windmolens.
Er ontstaat dus steeds meer druk op de inpasbare ruimte op groen, zowel vanuit de overheid als vanuit de particulier. Een reactief beleid van bescherming van te behouden cultuurhistorische, landschappelijke en natuurwaarden werkt dan niet meer.
Beschermen werkt niet (meer)
We hebben inmiddels moeten constateren dan zelfs als een gebied beschermd lijkt te zijn omdat bijvoorbeeld dijk en de gebouwen op de cultuurhistorischische lijsten staan, het gebied een welstandsklasse H.1.b heeft (er zijn maar drie klasses H.1.a, H.1.b en geen status), de dijk een onderdeel is van de te koesteren ringdijk van het Eiland van Heusden er toch geen bescherming is. En daar waar de niveaus nog hoger zijn in praktijk er ook maar vaak zeer beperkte bescherming blijkt te zijn.
Wij zien daarnaast door salami-effecten (elke keer een plakje minder) dat waarden ondanks de bescherming in beleidsplannen zoals de Omgevingsvisie, Cultuurhistorisch plan, Welstandsnota, Groenbeleidsplan toch steeds verder aangetast worden. Door te lage bescherming treden negatieve effecten op, de waarden worden minden uniek en de bescherming kan wel verlaagd kan worden of zelfs vervallen.
In de Omgevingsvisie geeft de gemeente aan dat zij de waarden van bijvoorbeeld de Langstraat linten en historische dijken niet alleen wil beschermen, maar ook wil herstellen en ontwikkelen. Wij denken dat een actieve politiek van ontwikkeling inderdaad de aangewezen weg is. Dit omdat de druk van de maatschappelijke opgaven van bouwen en energietransitie zo groot is dat zonder actief beleid dat zonder meer ten koste gaat van wat we als groene gemeente nu juist willen behouden. En cultuurhistorie dient wat ons betreft altijd ingebed te zijn in haar landelijke omgeving en natuurlijke biotoop.
Het gaat er dus om nu ook de visie op erfgoed en groen om te zetten in een geborgde uitvoering. Dat lukt alleen om niet alleen hard te kiezen waar je wat waarom wil behouden, maar ook te kijken hoe je de ontwikkeling daarvan wil borgen binnen de bestaande andere opgaven die je als gemeente hebt. Door het samenspel van lange termijn en actuele urgente ontwikkelingen samen te laten gaan houden we een mooie waardevolle omgeving over.
Goede leefomgeving zorgt voor positieve ontwikkeling
Een mooi landschap met ingebed erfgoed heeft een zeer positieve bijdrage heeft voor leefomgevings kwaliteit en welbevinden van bewoners en bezoekers. De goede kwaliteit en welbevinden en de bijbehorende trots op de omgeving stimuleert de maatschappij over een breed front en moet dus gestimuleerd worden voor een positieve ontwikkeling van die maatschappij. Dat is ook de filosofie achter het van Gogh nationaal park, waar de Gemeente Heusden in participeert. Dat duidt dat voor de maatschappelijke en economische ontwikkeling van zuid-oost Brabant erg gediend is bij een mooie omgeving waarin bewoners pretting kunnen wonen, werken en recreëren. En dus inzet om een goede planning van bedrijvigheid en groen.
Dat wordt ook landelijk zo gezien en de nieuweOmgevingswet geeft daar ook uiting aan. Omgevingskwaliteit wordt gedefinieerd als het samenspel van cultureel erfgoed, architectuur, stedenbouw, landschap en natuur. En bij die kwaliteit gaat om beschermen, bewaken, benutten en verder ontwikkelen van de leefomgeving. De gemeente geeft dat ook aan in haar Omgevingsvisie 2023 voor de Gemeente Heusden.
Bescherming èn ontwikkeling leefomgeving dus key
Wij geloven dus dat er een meer holistische benadering moet komen van de samenhang van aanwezige cultuurhistorische en landschappelijke waarden. Van rood (gebouwen), groen en blauw (waterpartijen, sloten, wielen). En dat start met een goede integrale inventarisatie, waar dat nu in de beleidsplannen te veel gesplitst lijkt te gebeuren.
•Wat is er bijzonder? Waarom?
•Wat moet er dus beschermd worden?
•Waar liggen kansen ter verbetering van bestaande waarden?
•Hoe kunnen gewenste nieuwe maatschappelijke opgaven verwerkt worden, met een verbetering van de waarden en behoud van de aanwezige?
Het Vlijmens Lint heeft de draai al gemaakt en zet vol in op het ontwikkelen van een visie op onze landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Dat doet zij met de inventarisatie van waarden van het Langstraat lint Meliestraat/Julianastraat/Wolput, in de ontwikkeling van de gedachte van de Groene Rivier en meer recentelijk in haar activiteiten rondom de Ringdijk om Het Eiland van Heusden en daarbinnen de Voordijk. En wij doen dat met onze partners zoals Heemkundekring Onsenoort, Natuur- en Milieuvereniging Gemeente Heusden en natuurlijk de bewoners.
Oproep tot aandacht voor uitvoering van plannen
Wij roepen het college, de verschillende beleidsambtenaren, gemeenteraadsleden en fractieondersteuners ook veel nadrukkelijker de discussie te voeren niet alleen wat we willen beschermen, herstellen en ontwikkelen, maar vooral ook hoe we dat in praktijk nu gaan doen. Daarmee de goede visies vooral ook duidelijke handen en voeten geven en te voorkomen dat we in het bereiken van maatschappelijk doelen de discussie veel te veel achteraf krijgen met allerlei procedures als gevolg. Want nu houden we aan al het werk wat er gepaard gaat met de inspraak van burgers en belanghebbenden te vaak een slecht gevoel over. De te beschermen en ontwikkelen waardes leggen uiteindelijk toch vaak het loodje, de procedures zijn taai en stroperig en leiden te vaak tot een dispuut en kosten aan alle kanten veel te veel tijd en geld.
Het kan wel en we beginnen het te leren!
Inmiddels zijn er een aantal goede voorbeelden en een aantal processen die goede hoop geven dat we wel op de goede weg zijn. In een wat kleiner project betreffende de Vlijmense Dijk 67 wordt vanaf een vroege fase goed samengewerkt tussen de Projectontwikkelaar VB2 Vastgoed, de Gemeente Heusden en Het Vlijmens Lint. Met betrekking tot de compartimenteringsdijken en de ligging van de Bossche Sloot hebben we het gevoel dat we nu eindelijk een goede discussie voeren met het Waterschap Aa en Maas. Laat in het proces en dat maakt het lastig, maar wel een goede bereidheid serieus te kijken naar alternatieven. En duidelijke afspraken dat bij HoWaBo 2 vanaf het begin goed te kijken wat mogelijkheden en gevoeligheden zijn. En met betrekking tot de herinrichting van de Julianastraat hebben we een luisterend oor van de Gemeente Heusden ondervonden voor de waardes van het lint, hebben we tekeningen van kabels en leidingen gekregen en hebben wij afspraken gemaakt de ideeën van de landschapsarchitect met de gemeente te delen.
Kortom, door het te doen krijgen we hopelijk steeds vaker een win-win situatie voor iedereen.
Belang welstandscriteria en de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit
In het kader van de inventarisatie van de waarden van Langstraat lint Julianastraat/Meliestraat door Heemkundekring Onsenoort en Het Vlijmens Lint in samenwerking met landschapsarchitect Bob van der Vliet hebben wij ook besloten de welstandscriteria en de toepassing daarvan in het lint nader te onderzoeken.
De Gemeente Heusden zet immers in op: “Ontwikkelingen nabij of aansluitend aan karakteristieke dorpslinten worden in samenhang met het welstandsbeleid van de gemeente uitgewerkt. Het doel is om de kenmerkende structuren van deze linten, daar waar dat kan, te behouden, versterken of te herstellen.”. En inpassingen en wijzigingen aan infrastructuur zijn enerzijds kansen om te versterken en te herstellen, anderzijds bedreigingen indien deze niet op een goede wijze worden gerealiseerd. De commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK) heeft een belangrijke rol in dat proces. Zij beoordeelt aan de hand van de welstandscriteria zoals die zijn opgenomen in de Welstandsnota 2019 of nieuwe panden of majeure verbouwingen voldoen aan de criteria. Maar:
Zijn de crirteria wel voldoende onderscheidend en specifiek voor de inpassingen in het lint?
Is de realisatie van de huizen ook conform de vastgestelde criteria, past de CRK ze ook correct toe?
Werkwijze voor de check
Als werkwijze hebben de partijen de lijst van criteria van de Welstandsnota vertaald naar een scorelijst, waarbij alle criteria zijn gesplitst en gescoord konden worden. Met deze lijst zijn een aantal beoordelaars individueel een zestal relatief nieuwe inpassingen/vervangingen gaan scoren. Beoordelaars variëren tussen zowel professionals als meer dan gemiddeld geïnteresseerde amateurs. Onderstaande zes recente panden zijn daarbij beoordeeld:
Criteria zijn goed bruikbaar, beperkte uitbreiding op zijn plaats
De beoordelaars waren van mening dat de criteria in zijn algemeenheid goed bruikbaar om een geschikte inpassing te maken. Daarmee kunnen de effecten van een beoordeling voor het belangrijkste deel goed ingevuld worden (85-90%). Er zijn geen onnodige criteria, in het gebruik was de splitsing tussen hoofdaspecten en deelaspecten wat lastig.
Er was grote overeenstemming tussen beoordelaars met betrekking tot de beoordeling, zowel op de totaal beoordeling (passend of niet), als op de losse criteria. In die zin werken de criteria dus ook goed. Wij vonden zelf het gebruik van een scorelijst goed werken, dat zou mogelijk nog meer het geval zijn als er ook gewichten aan de criteria gehangen worden.
Wat betreft de criteria zouden er wat ons betreft wel uitbreiding van de criteria wenselijk zijn op het gebied van:
Behoud van het ensemble van groen en gebouw. Dit zou leiden tot nadere eisen voor wat betreft de ruimtelijke inpassing en het creëren van groen in de vorm van bomen en hagen versus parkeerterreinen en hekken. Vaak is de verhouding perceel en bebouwing niet in verhouding en de verstening te groot gegeven het karakter van het lint. Deze toevoeging is ook in lijn met het nieuwe denken in termen van erfgoed en de nieuwe omgevingswet.
Een wat verdere uitsplitsing betreffende de detaillering van dak, gevel, daklijst en kozijnen. Zowel op het gebied van gebruikte materialen als kleurgebruik. Op deze aspecten zien we dat daar veel van de laatste inpassingen verbetering mogelijk was geweest, bijvoorbeeld door af te zien van glanzende moderne dakpannen of te dominante witte omlijstingen en kozijnen.
Toepassing van criteria wel een punt van nadere discussie
In een viertal gevallen voldoen nieuwe inpassingen in voldoende of hoge mate aan de criteria. Op elementen hadden er wel aanvullende verbetering suggesties of – eisen gesteld kunnen worden.
In een tweetal gevallen voldoen de inpassingen niet of duidelijk onvoldoende aan de geformuleerde eisen en hadden ons inziens terugkijkend niet goedgekeurd mogen worden gegeven de criteria. Daarbij zou het, met oog op toekomstige aanvragen, dus interessant zijn na te gaan waar in het proces daar anders gehandeld had kunnen worden. Was de goedkeuring achteraf niet goed of was de uitvoering van het goedgekeurde niet conform ingediend plan? En waarbij wij ons realiseren dat het makkelijker beoordelen achteraf dan vooraf zoals dat door de commissie het geval is.
Geen toetsing bij meer fundamentele wijzigingen?
De getoetste Welstandscriteria zijn gemaakt voor toetsing door de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit ter beoordeling van ingediende omgevingsvergunningsaanvragen binnen genoemde welstandsgebieden met klasse H.1.a.
Er zijn geen Welstandstoetsingscriteria voor meer fundamentele aanpassingen in, aansluitend of nabij de bestempelde gebieden, zoals in geval van infrastructurele wijzigingen, herinrichting straat of plein, wijziging van bestemmingsplannen, ontwikkeling van nieuwe bouwlokaties aansluitend, of nabij de welstandsgebieden. Het is voor een objectieve beoordeling van deze veel voorkomende plannen wel wenselijk een lijst te maken en gezien het effect van de impact toe te passen op zowel gebieden met status H.1.a en H.1.b.
Conclusie en vervolg
De criteria van de Welstandsnota 2019 zijn in zijn algemeenheid goed en bruikbaar. Zij zouden wel een update kunnen gebruiken mbt aandacht het groen karakter, passend zowel op het eigen perceel als in het lint of dijk. Dit is ook in lijn met de nieuwe Omgevingswet. Een aanscherping op de gebruikte materialen en kleuren adviseren wij ook.
Bij een achteraf beoordeling blijken er panden te zijn gebouwd die conform de vigerende criteria niet gebouwd hadden moeten worden. Het verdient aandacht om het proces voor en na goedkeuring op dit punt nog eens na te lopen.
Er is geen objectieve Welstandscriteria lijst gedefinieerd voor grotere planologische wijzigingen in, aansluitend of nabij de welstandsgebieden, terwijl die een veel grotere impact hebben op de vastgestelde Welstandsgebieden.
Om de afgesproken ontwikkel en beschermingsambities waar te maken is een criterium lijst wel van groot belang en wij adviseren daarom ook deze te maken.
Wij hebben onze bevindingen inmiddels kunnen presenteren aan de Gemeente Heusden en zullen hierover een vervolggesprek plannen. De Welstandsnota wordt uiteindelijk in de Gemeenteraad vastgesteld dus goed ook met de verschillende fracties over deze bevindingen te bespreken. Kortom: wordt vervolgd!
Fiets- en wandelingang de Grassen aan de Meliestraat
De ontwikkeling van de nieuwe wijk de Grassen biedt mogelijkheden om de kwaliteit van het Langstraat lint Julianastraat/Meliestraat te verbeteren. Het Vlijmens Lint heeft aan de projectleider van de Grassen verzocht deze kans niet verloren te laten gaan. De ontwikkeling van de Grassen vindt plaats op de oude van Engelen terreinen aan de Vijfhoevenlaan. De oude loodsen maken plaats voor nieuwbouw.
Op de Meliestraat tussen nummer 27 en 29 zal de voormalige ingang naar deze van Engelen terreinen gebruikt worden om een uitgang voor fietsers en wandelaars te creëren. Deze voormalige ingang is nu uitgevoerd met recentere betontegels. Deze uitvoering is naar mening van de werkgroep (Het Vlijmens Lint, Heemkundekring Onsenoort, Landschapsarchitect Bob van der Vliet) die de waarden van het lint hebben geïnventariseerd niet erg passend bij het karakter van de straat en de omliggende historische bouw. Bovendien vormt deze ingang een gat in de doorlopende groenwaarden van het historische lint.
Een verborgen pareltje achter het hek
Direct achter deze ingang ligt een nu nog door een hek afgesloten wei. Deze wei is een ware verborgen parel in de straat en is al eigendom van de gemeente Heusden. De wei is omzoomd met een 11-tal rode beuken en een 3-tal groene beuken. In de naburige tuinen staan onder andere een nog wat grotere rode beuk en een complete boomgaard. De diepe achter tuinen van de noordkant van de Meliestraat met haar grote volwassen bomen vormen een ecologische structuur van de polder aan de Voordijk tot diep het dorp in. Deze wei met haar bomen vormt in deze structuur een belangrijke schakel.
Door het handhaven van de groenstructuur wordt bovendien het unieke ensemble van historische bebouwing en monumentaal groen vanaf de weg goed behouden. Het behoud van het groengevoel wordt door de werkgroep als essentieel gezien en door inpassingen en andere ontwikkelingen ligt dat steeds wat onder vuur.
Klik op onderstaande foto voor een video van de wei!
Verzoek aan gemeente: gebruik de mogelijkheden voor optimale inpassing
Aan de gemeente is dus verzocht te zorgen voor een inpassing waarbij de parel goed benut wordt en behouden blijft voor Vlijmen. En de ingang naar de wei ook passend wordt in het karakter van de straat. De wei kan bijvoorbeeld benut worden door de waterberging (Wadi) te plaatsen in de wei of bijvoorbeeld daar speelmogelijkheden te creëren voor de kinderen van de nieuwe bewoners. Dat zou meteen een grote aanwinst zijn voor de nieuwe wijk de Grassen.
De gemeente kiest ervoor eerst een bestemmingsplanwijziging door te voeren en daarna pas een stedenbouwkundig plan te presenteren. Wij hebben een sterke voorkeur dat tegelijkertijd te doen. Nu zijn immers de effecten van de wijziging van het bestemmingsplan voor bewoners niet in te schatten. Maar als dat niet mogelijk zou zijn in het bestemmingsplan vast rekening te houden met de wensen van de vereniging en van de directe omwonenden en hierin de aanwijzing van bestemmingsgebieden alvast vast te leggen.
Heeft u zelf als bewoner ideeën over de uitvoering van de Grassen? Dit is dan het moment om dat mee te geven aan de gemeente! Zij kan dan met uw wensen mogelijk nog rekening houden.
Naar aanleiding van de tweede schouw zijn een zestal bomen uit het lint toegevoegd aan het Landelijk Register Monumentale Bomen, waarmee het totaal op elf komt. Het betreft twee 130 jaar oude rode beuken bij huize Meerlandt (Meliestraat 41/41a) , een 120 jaar oude rode beuk bij huize De Melie (Meliestraat 39), twee 120 jaar oude rode beuken bij de villa van voormalige brouwer Corman (Julianastraat 48) en een 90 jaar oude Sequoia bij de villa van de voormalige zadenhandelaar van Engelen (Meliestraat 14). Een aantal bomen in het lint moeten nog een tweede scan krijgen.
Het aantal nieuwe bomen op de lijst is enigszins teleurstellend ten opzichte van het advies van de scanner. De reden hiervoor is dat de Bomenstichting het afgelopen jaar zeer terughoudend is met het opnemen van nieuwe bomen en de criteria voor opname daarom heeft aangescherpt. Desalniettemin is dit een mooi tussenresultaat, temeer omdat er nog de nodige scans moeten worden uitgevoerd.
De boerderij is gelegen aan de Vlijmense Dijk 67. Zij is gebouwd in 1699 en laatstelijk verbouwd in 1924, is een van de oudste gebouwen van Vlijmen. De boerderij heeft een typische wolfsdak constructie met een van origine rieten kap, die nu met zeilen tijdelijk is versterkt. Zij kent een waterput van respectabele leeftijd en een origineel zanderf en is aangewezen als gemeentelijk monument. Ook de open bergschuur onder zadeldak, met een rietgedekte zijkant, wicht heet zo’n schuur, is bijzonder.
Zeer typerend is ook de zeer oude en monumentale hulst en meidoornhaag die rondom de boerderij gelegen is. Die aan de voorkant maar liefst 125 meter meet. Ook een aantal zeer oude leilindes met een omtrek van meer dan 150 cm omtrek voor haar voorgevel. Al met al een heel mooi authentiek ensemble, dat in het voorliggende plan een duurzame toekomst tegemoet gaat.
Projectontwikkelaar VB2 Vastgoed (uit Oirschot) en Wooncorporatie Woonveste zijn in gesprek met de gemeente bezig met een inpassingsplan op het terrein behorend bij de boerderij te maken, gelegen tussen de monumentale boerderij aan de Vlijmense Dijk en het Sint-Janshof. Er zullen een zorgcentrum en een aantal sociale woningen worden gerealiseerd. Een maquette van het plan is hieronder te zien. Woonveste en de gemeente hebben aangegeven dat de boerderij, stal en de haag in zijn huidige omvang beide in ere zullen blijven. Ook het gevoel van de boerderij met het erf overeind zullen blijven, bijvoorbeeld door doorzicht te creëren op een boomgaard om iets vergelijkbaars.
Het Vlijmens Lint is positief over de initiële plannen en heeft met de initiatiefnemers afgesproken dat onze landschapsarchitect in overleg kan treden met de landschapsarchitect van de projectontwikkelaar. Het is ook mooi te horen dat de gemeente Heusden vanaf het begin heldere eisen heeft gesteld voor het behoud van dit bijzondere historische ensemble in de gemeente.
Wij zullen erop aandringen dat naast een goede restauratie van de boerderij er ook goede afspraken worden gemaakt dat de kwaliteit en de omvang in het nieuwe plan goed wordt gewaarborgd. De haag in zijn huidige omvang zorgt immers ook voor het behoud van het karakter van de Molenstraat.
In juni is een werkgroep bestaand uit vertegenwoordigers van Het Vlijmens Lint, Heemkundekring Onsenoort, Landschapsarchitect Bob van der Vliet en bewoners van de Julianastraat en Prins Bernhardlaan aan de slag gegaan met het vaststellen van de criteria waaraan de herontwikkeling van de Julianastraat zou moeten voldoen. Lees hier meer. Ook de Bomenstichting heeft een eerste inventarisatie gedaan en dat leverde interessante resultaten op. Zie hier meer.
Al snel werd het de werkgroep duidelijk dat het niet zinvol is de Julianastraat los te beoordelen van de Meliestraat. Het is immers duidelijk een en hetzelfde lint, zowel nu als historisch. En historisch hoor daar zelfs het oudere deel van de Wolput bij.
Inmiddels heeft een eerste presentatie van de werkgroep aan de leden van Het Vlijmens Lint onder grote belangstelling plaats gevonden. En ook met de gemeentelijke beleidsambtenaren van Ruimtelijke Ontwikkeling, Groenbeleid en Erfgoed hebben de eerste positieve gesprekken plaats gevonden.
Op 14 maart om 20.00 uur wordt een extra presentatie gehouden in de Korf in Vlijmen voor alle geïnteresseerden. De toegang is gratis, maar u dient zich wel aan te melden via deze pagina. Meld u zich dus aan voor deze interessante presentatie!
De Bomenstichting is de nationale autoriteit op het gebied van monumentale bomen. Zij heeft als doel de zorg en aandacht voor bomen in de stad en op het platteland te bevorderen. De Bomenstichting wil bomen de ruimte geven en ze behoeden voor ondoordachte acties. Zij geeft bijvoorbeeld advies over vragen als ziekte van bomen en onderhoud van monumentale bomen en hoe om te gaan met dreigende kap van monumentale bomen. Zij beheert daartoe het Landelijke Register van Monumentale Bomen en beheert het Bomenfonds, een fonds om eigenaren van monumentale bomen tegemoet te komen in de onderhoudskosten.
8 bomen reeds in het Landelijk Register
Binnen het Langstraat lint in de Julianastraat/Meliestraat staan al een achttal bomen in het Landelijk Register van Monumentale Bomen:
Beuk 200 jaar oud – Julianastraat 1
Beuk 200 jaar oud – Julianastraat 11
Plataan 130 jaar oud – Parkeerterrein Gemeentehuis
Plataan 130 jaar oud – Parkeerterrein Gemeentehuis
Treurbeuk 130 jaar oud – Meliestraat 24
Plataan 130 jaar oud – Meliestraat 24
Plataan 130 jaar oud – Meliestraat 24
Moerascipres 170 jaar oud – Meliestraat 35
Op verzoek van Het Vlijmens Lint heeft de Bomenstichting op 29 november een eerste (vernieuwde) inventarisatie gemaakt van de monumentale bomen in het Langstraat lint in de Julianastraat/Meliestraat, de Prins Bernhardlaan en de Wilhelminastraat. En dat leverde al snel op dat de lijst van bomen in het lint Julianastraat/Meliestraat fors uitgebreid zal gaan worden met monumentale bomen zoals beuken, lindes, platanen, taxus, zilveresdoorn, lariks en levensboom. Daarnaast was de Bomenstichting ook zeer lovend over onze hagen, met name de hoeveelheid en kwaliteit van de hulst hagen. Ook de beuken in de Prins Bernhardstraat en beuken in de Wilhelminastraat zullen waarschijnlijk op de lijst worden opgenomen. Een definitieve schouw zal plaatsvinden in overleg met de bewoners in het voorjaar.
De Bomenstichting kent strenge criteria voor opname op de landelijke lijst. Een boom moet minimaal 80 jaar oud zijn, in goede conditie (minimaal nog 10 jaar mee kunnen) en moet daarnaast bijzonder of beeldbepalend zijn. Voor de gemeentelijke lijst komen daarom veel meer bomen voor speciale attentie in aanmerking, maar het is mooi te zien dat de bomenstichting nu al zo enthousiast is over de groene kwaliteiten van bomen en hagen in onze Langstraat straten.
Afgelopen week is de onze projectgroep Julianastraat aan de slag gegaan om te kijken aan welke voorwaarden de herinrichting van de Julianastraat zou moeten voldoen om het cultuur-historische karakter van de straat te versterken. De projectgroep wordt gevormd door vertegenwoordigers van Het Vlijmens Lint, Heemkundekring Onsenoort en bewoners van de Julianastraat en de Prins Bernhardlaan.
De combinatie van de Julianastraat en de Meliestraat is het lint met de meeste rijks- en gemeentemonumenten van de gemeente Heusden (in totaal 24 monumenten, waarvan 17 rijksmonumenten). De variatie van bouwstijlen uit verschillende perioden is erg bijzonder: van neogotiek, eclecticisme, art-nouveau, neorenaissance, Amsterdamse School, Delftse School tot Bossche School. En de straat kent een belangrijke positie als historisch lint op de cultuurhistorische waardenkaart van de Provincie Noord-Brabant. Naast de grote hoeveelheid monumentale bomen is vooral de groen houdende hagen-structuur uniek in Nederland.
We zien echter dat, doordat er geen actief beleid wordt gevoerd de kwaliteit van de straat te handhaven, deze de neiging heeft langzaam terug te lopen. En er is het risico dat zonder heldere visie er bij de herinrichting keuzes worden gemaakt die niet voldoende aansluiten bij het karakter van de straat. Het is duidelijk dat ook de huidige en mogelijke toekomstige verkeersstromen en de bijbehorende verkeersveiligheid daarbij belangrijke factoren zijn.
De projectgroep probeert daarom proactief invulling te geven aan de ontwikkeling van de straat op het gebied van gebouwen en beelden, wijze en soort bestrating van straat en trottoir, invulling bomen en hagen en keuze van straatmeubilair. We willen daarbij kijken zowel naar elementen uit het verleden als naar nieuwe elementen voor de toekomst. Wij hopen weer gebruik te maken van de kennis van onze landschapsarchitect. Zodat we samen met de gemeente dit mooie Langstraat lint mooier kunnen maken. Een straat om trots op te zijn.
De gemeente is nu aan het dubben of zij mogelijk een andere procedure wil volgen om die vervuilde grond toch te kunnen gebruiken. In plaats van het doorgevoerd krijgen van de zogenaamde Tweede Wijziging van de Nota Grondbeheer (waartegen wij bezwaar hebben gemaakt) overweegt zij nu een Artikel 63 Besluit Bodemkwaliteit. Daarmee probeert zij voor zichzelf ruimte te creëren om zwaar vervuilde grond overal in de gemeente via een bodemklassekaart te gebruiken op plaatsen met klasse “Industrie”. Immers als de gemeente 110.000 m3 grond niet in enkele grote projecten kan gebruiken kost dat volgens wethouder van der Poel 4,5 miljoen euro. (We hebben na herhaaldelijk vragen nog steeds geen kostenuitsplitsing van het college ontvangen!)
Graaf de Spoordijk niet af! Dan geen vervuilde grond probleem
Behoudt de mooie spoorbruggen en spoordijk, veel goedkoper om niet af te graven
Als vereniging voor erfgoed en groen kunnen wij ons goed vinden in de argumenten van de Federatie Behoudt de Langstraatspoorbruggen. Niets voor niets heeft de FBL in het verleden voor het behoud en herstel van deze prachtige oude bruggen hoge Nederlandse en Europese prijzen ontvangen. Nu op deze grove manier aantasten is dan ook buitengewoon onwenselijk. Zie ook deze video
Maar ook de natuur en bomen rondom de spoordijk verdwijnen in het plan. En zouden gewoon kunnen blijven staan als de afgraving wordt afgeblazen. Daarom is ook de Natuur- en Milieuvereniging Gemeente Heusden al vanaf de start van het GOL tegen het plan.
En dat terwijl de kosten van het afgraven van de dijk en de aanleg van de nieuwe bruggen ongeveer 8 miljoen kost en daarboven op nog een rekening kan komen van het verwerken van de afgegraven vervuilde grond. Als dat niet lukt ligt (en dat denken wij) komt daar nog 4,5 miljoen aan extra kosten bovenop. Voor 12,5 miljoen moeten er in onze omgeving toch zinvollere dingen te doen zijn dan een plan uitvoeren dat niemand wil.
Gezamenlijk verzoek aan de politiek: Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald
De hierboven genoemde partijen hebben daarom de handen maar in elkaar geslagen en nogmaals aan de Gedeputeerde Staten (met kopie naar de statenleden) en het College van de Gemeente Heusden (met kopie naar de gemeenteraadsleden) gevraagd bovengenoemde optie te onderzoeken.
En voorts nog eens met argumenten aangegeven waarom de partijen vinden dat deze grond niet gebruikt kan worden in de Biessertpolder en Baardwijkse Overlaat. Niet alleen vanwege wetgeving (Wet Natuurbescherming, Wet Bodemkwaliteit, Waterwet), niet volgens lokale richtlijnen (Verordening Ruimte Noord-Brabant, specifiek ook tav de Groenblauwe Mantel, Kader Richtlijn Water, Waterbeheersplan). Maar vooral ook vanuit de algemene zorgplicht die de onze bestuurders ten aanzien van het milieu hebben.
De eerste partijen hebben naar wij begrepen al aangegeven de spoordijk te willen handhaven (In Heusden: CDA, Heusden Transparant, Heusden Verbindt, GroenLinks, D66, in Waalwijk Samen Waalwijk). Wij hopen dat de andere partijen zich hierbij aansluiten en zorgen dat de Langstraatspoorbruggen inclusief spoordijk in stand blijft, er dus ook geen vervuilde grond probleem wordt gecreëerd en heel veel geld bespaard wordt.
De Julianastraat moet worden heringericht. De staat van onderhoud is duidelijk achterstallig, zowel qua rijbaan als qua trottoirs. Voor Het Vlijmens Lint is het wel van het grootste belang dat het monumentale Langstraat karakter van de straat met haar rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en indrukwekkend groen niet verloren gaat in het proces. Daarom hebben wij al diverse malen met de gemeente schriftelijk en mondeling contact opgenomen over de inrichting. Helaas zijn de beloftes om terug contact op te nemen niet echt nagekomen. Dat heeft te maken met het feit dat de planning van de gemeente nogal hikt op verschillende gedachten: uitstellen en in een keer doen nadat de verkeerssituatie rondom het centrum duidelijk is of nu tussentijds doen.
De gemeente zegt de cultuurhistorische identiteit van de Julianastraat te onderschrijven. Maar wij zien net als de bewoners van de Julianastraat en de Bernhardlaan de opvolging van de eerdere studies (zie deze link) graag tegemoet.
Laatste stand van zaken als besloten op 22 februari is dat nu alleen het kruispunt Julianastraat – Achterstraat wordt aangepakt met een verhoging. Maar ook hier zien wij graag de plannen van de gemeente tegemoet.
Wij houden contact met de straten via Tini van der Heyden (Julianastraat) en Ben van Gorp (Prins Bernhardlaan), maar onze coördinator Cor Gunnink ziet ook graag uw directe suggesties tegemoet.
De storm Eunice heeft ook in onze omgeving zijn tol geeist. De kroon van de 200 jarige beuk op Julianastraat is uit de beuk gewaaid. Daardoor was se boom stevig uit zijn verband getrokken. De boom wordt gesnoeid naar status veteranen boom, hetgeen inhoudt dat de grote zijtakken flink worden teruggesnoeid. Onze complimenten dat er een poging wordt gedaan deze mooie beuk zo goed mogelijk te behouden.