Visie deskundigen op inpassing Voordijk 29a stroken met ideeën Vlijmens Lint

Visualisatie door architect

Op verzoek van Het Vlijmens lint heeft een architect een meer realistische visualisatie gemaakt van de effecten van het nieuwe bestemmingsplan op de Voordijk. Deze visualisatie leidt bij menigeen tot grote ongerustheid, omdat nu pas helder wordt wat het effect van de plannen in concreto gaat zijn. Wij nodigen de kijker graag uit om voor zichzelf te bepalen deze bouw qua stijl en volume passend is voor de Voordijk.

Impressie van mogelijke realisatie bouw conform bestemmingsplan Voordijk 29a.
Het oranje pand onder aan de foto linksonder is de wederopbouw boerderij. Deze valt sterk weg in het zicht.

U kunt hiermee beter beoordelen of de gemeente Heusden niet tegen haar eigen beleid ingaat bijvoorbeeld van de recent door haar vastgestelde Omgevingsvisie 2022: “We zetten in op het behoud van het aanwezige erfgoed in de gemeente. Dat doen we onder andere door aantasting van de omgeving rondom erfgoed te voorkomen. Door ook de omgeving (biotoop) van een monument te bewaken kan aantasting van het aanzicht en de waardering van het monument voorkomen worden”.
Of hoe conform de Omgevingsvisie Buitengebied 2010 zij bijdraagt aan haar beleidsdoelstelling:“Daarbij wil de gemeente Heusden ook de landschappelijke kwaliteiten en de historische structuren behouden en waar mogelijk versterken. Enerzijds door bestaande gebieden te beschermen, anderzijds door nieuwe landschapsversterkende ontwikkelingen te stimuleren”
En of er wel sprake van is dat “Daar waar de historie zicht- en voelbaar is dient deze met respect behandeld te worden.” zoals de Welstandsnota 2019 vereist.

Of dat de bouw in gaat tegen het beleid van de Provincie Noord-Brabant dat stelt dat een bestemmingsplan in de groen-blauwe mantel: “borgt dat een ontwikkeling gepaard gaat met een positieve bijdrage aan de bescherming en ontwikkeling van de ecologische waarden en kenmerken en landschappelijke waarden en kenmerken.”. En dat duurzame stedelijke ontwikkeling nabij Nauur Netwerk Brabant “plaatsvindt in samenhang en in evenredigheid met een groene en blauwe landschapsontwikkeling binnen het gebied of de naaste omgeving;”

Beoordeling door Landschapsarchitect

De landschapsarchitect is helder na een studie van het gebied. Hij stelt dat: ” Landschappelijk is de dijk een bijzonder krachtig element dat het landschap verdeelt in het groen en blauw van de natuur en agrarische doeleinden enerzijds en de landelijke, groene dorpse bebouwing opgetrokken achter de dijk. De bebouwing bestaat in sterke mate uit traditionele lage dijkbebouwing, veelal met rietgedekte zadeldak constructies en daarvan is ook in sterke mate sprake in de directe omgeving van het hier betreffende plan. Saillant is ook de wederopbouwboerderij in welke tuin het plan gesitueerd is.”

Hij is ook van mening dat geen bebouwing het beste zou zijn gezien het feit dat het plan de dijk in zijn algemeenheid zowel het bouwkundige als de landelijke groene uitstraling van de dijk aantast. Hij acht het contrast met de omliggende boerderijen niet in lijn met geformuleerde intenties in beleidsnota’s.

Met betrekking tot het plan zegt hij onder meer dat de voorgestelde zelfstandige ligging van de woning distantieert zich, midden op de kavel, van alle omliggende bebouwing en blokkeert de zichtlijn vanaf de dijk op de wederopbouwboerderij Voordijk nr. 29. Ook vindt hij dat het nieuwbouw voorstel is te kort op het dijklichaam gesitueerd waardoor het vloerpeil te hoog en de voorgevel zich erg opdringerig aan de Voordijk presenteert. En dat de woning qua bouwmassaliteit niet past bij de reeds bestaande woningen. En er ten onrechte geen eisen zijn gesteld op het gebied van parkeren achter de woning of achter een haag waardoor het gewenste landelijke karakter onnodig extra wordt aangetast.

Hij formuleerde bovendien een aantal eisen als wèl tot bouw besloten zou moeten worden en maakte met visuele schets duidelijk dat met aanpassingen sterke verbeteringen doorgevoerd zouden kunnen worden.

Historisch onderzoek buurtschap

De meeste rijks- en gemeentemonumenten in het buitengebied van de gemeente Heusden dateren van het Monumenten Inventarisatie Project van 1998. Daarna is er behalve door Heemkundekring Onsenoort nooit meer aandacht gegeven aan andere historische gebouwen in onze gemeente. Tijdens de inventarisatie van de waarden van de historische Langstraat linten liepen we al tegen veel mooie voorbeelden van met name oude kopgevelboerderijen aan, die veelal geen status hadden als monument, maar veelal wel mooie gevels met veel detail kennen en een fraaie structuur met bijvoorbeeld oude leilindes. We hebben dat gemis aan status al eerder aangekaart bij de gemeente.

Kennelijk was de destijdse inventarisatie meer gericht op voorname landhuizen als mooie boerderijen, die er toen wellicht nog voldoende waren in de gemeente. En dat was wellicht nog in versterkte mate van toepassing voor de typische dijkhuizen.

Dat speelt denken wij ook in sterke mate voor de boerderijen langs de Voordijk in zijn algemeenheid en die rondom Voordijk 29 in het bijzonder. Er staan daar vier oude rietgedekte boerderijen, waarschijnlijk van (begin) 19e eeuw. Maar waar de historie onvoldoende bekend is. Dat wordt nu alsnog uitgezocht door Heemkundekring Onsenoort. Zo gauw dat is uitgezocht zullen wij ook dat met u delen.

Een van de rietgedekte boerderijen vlak naast Voordijk 29. Deze boerderij is door Notaris Tacx verkocht in 1894.
Uit originele tekeningen blijkt dat de vorm van de boerderij in grote lijnen intact zijn gebleven

Raad van State

Ons beroep bij de Raad van State heeft wat vertraging opgelopen vanwege familiaire omstandigheden bij onze advocaat. Zie ook deze link. Wij zijn voornemens op korte termijn dat alsnog te doen en houden u op de hoogte van de ontwikkelingen.

Beroep bij Raad van State over Voordijk 29

Belang Ringdijk en Voordijk staat niet ter discussie

Het belang van de Ringdijk rondom het Eiland van Heusden wordt breed gedeeld. Niet alleen door verschillende belangengroepen, maar ook door Gemeente en Provincie. Zie ook ons eerdere bericht. Zeker met toenemende druk op de ruimte denken wij dat het van groot belang is goed te definieren welke aspecten van onze omgeving we van grote waarde vinden en daarom binnen alle plannen die ook gerealiseerd moeten worden willen beschermen en waar mogelijk willen herstellen en verder door willen ontwikkelen. De historisch Voordijk is een belangrijk onderdeel aan de oostzijde van de Ringdijk en daar willen we dan ook extra zuinig op zijn. En dat is eigenlijk prima vastgelegd.

Maar praktijk is weerbarstig

De Voordijk zou conform de aanwijzing in de Omgevingsvisie van de Gemeente Heusden, de Cultuurhistorische kaart van zowel Gemeente als Provincie, de Welstandsnota van de Gemeente beschermd moeten zijn. De dijk vormt volgens de Gemeente ook een belangrijke groene verbinding tussen de kern en het buitengebied.
Maar diezelfde Gemeente verleent toch medewerking aan een bestemmingsplan wijziging om de bouw van een veel te hoog bouwwerk pal voor en naast veel lagere historisch boerderijen toe. En dreigt naar onze mening hiermee tevens een precedent te scheppen, waardoor ook naar de toekomst de verschraling van de deze belangrijke dijk dreigt. Zie hierover dit bericht.

Reactie op zienswijze Vlijmens Lint veel te mager

Wij hebben dit ook aangegeven in onze zienswijze op dit bestemmingsplan. Als reactie vermindert de Gemeente ineens het belang van de dijk: “De dijk en omgeving zijn kenmerkend. Maar dat geldt niet minder voor de andere dijken in onze gemeenten met de daarbij behorende bebouwing.” 

Zowel met betrekking tot het onderschreven cultuurhistorische belang als het belang van de groene verbinding wordt wat ons betreft te licht omgesprongen: “Langs de Voordijk wordt inderdaad ingezet op het versterken van de groene verbinding tussen de kern en het buitengebied. Dit betekent niet dat er helemaal geen woningbouw mogelijk is. Dit versterken kan bijvoorbeeld ook worden vormgegeven door het realiseren van meer groen in de openbare ruimte of het toepassen van bepaalde vormen van bestrating. “ We moeten dan maar hopen dat dat later, en onafhankelijk van de nu gekozen wijziging, gerealiseerd wordt. En ook daadwerkelijk beschermt, herstelt en ontwikkelt.
En “De terechte vermelding van de Voordijk en een aantal bouwwerken op de cultuurhistorische waardenkaart, waarop ook de andere dijken en andere cultuurhistorische bouwwerken in de gemeente zijn vermeld, maakt deze dijk met bouwwerken niet meer bijzonder of unieker dan die andere dijken. ” Ja prima dat er ook andere dijken of monumenten worden vermeld, maar die hopen we hopelijk toch ook letterlijk in hun waarde te houden als we ze belangrijk vinden?

Ook wordt de precedent werking hier door de gemeente fraai in beeld gebracht: “De vermelding betekent niet dat er geen woningbouw mogelijk is. Aan de Voordijk is al een mix aan historische bebouwing en modernere bebouwing aanwezig.” Er staat welgeteld nu één modern huis met genoemde nok- en daghoogte en dat huis staat totaal solitair langs de dijk met veel groen er om heen. Dit huis komt pal in de voortuin van een mooie wederopbouwboerderij en direct langs een buurtschap van lage rietgedekte boerderijen, allen individueel vermeld op de cultuurhistorische waardenkaart. Als dit kan, wat kan dan in het vervolg niet met deze redenering in het hoofd en wat houden wij als samenleving op het eind dan over aan omgevingskwaliteit?

Ook de werking van de welstandsnota wordt serieus door de Gemeente in twijfel getrokken: “De welstandsnota vermeldt de Voordijk alleen als zijnde een voorbeeld van dijkbebouwing in Vlijmen. De welstandsnota blijft onveranderd op dit perceel en de rest van de Voordijk van toepassing. Met dien verstande dat deze bepaalt dat dit gebied welstandsvrij is geworden vanaf 2019.” Dus de Gemeente beschrijft de Voordijk nota bene als een voorbeeld van de mooie dijkbebouwing in haar Welstandsnota, geeft daar ook een status aan: H.1.a voor het eerste stuk (waar veel minder historische bebouwing staat), H.1.b voor het direct daarop volgende stuk, waar het hier over gaat. De mindere waardering heeft waarschijnlijk te maken met de gevolgen van inpassingsplannen, zoals dat ook het geval is met het westelijke deel van de Haarsteegsestraat. En haalt vervolgens de welstandtoetsing weg voor H.1.b. Wat overigens niet aangeeft dat het gebied daarmee niet belangrijk meer is, want de meeste gebieden hebben helemaal geen classificatie en dit gebied wel. Maar stelt in een nieuw bestemmings-inpassingsplan waarbij het heel eenvoudig is extra eisen te stellen, deze eisen niet. Wat is dan de waarde van H.1.b in de Welstandsnota nog?

Als klap op de vuurpijl stelt de gemeente: “Het oprichten van een nieuwe woning doet geen afbreuk aan cultuurhistorische waarden van bestaande bebouwing. De nieuwe woning wordt stedenbouwkundig ingepast.”
Daar kijken wij en onze landschappelijke deskundigen, maar waarschijnlijk elke voorbijganger en leek, totaal anders naar. Een gebouw van 8 meter nokhoogte en 6 meter goothoogte pal voor en naast boerderijen met een nokhoogte van 5 meter en goothoogte van 2 meter doet simpelweg heel veel afbreuk, en dat doet het verlies van de groene omgeving rondom deze historische gebouwen ook.

Wij kunnen er dus ook te weinig op vertrouwen dat: “Bij een verzoek om nieuwe woningbouw wordt o.a. getoetst aan bovengenoemde beleidsdocumenten. Daarnaast wordt de planologische en milieukundige inpasbaarheid beoordeeld. Daarmee is voldoende geborgd dat er geen precedentwerking of een kwalitatieve verslechtering van de Voordijk ontstaat.” Want als dit geval nu al zo wordt beoordeeld, dan zal dat na de bouw van dit pand duidelijk niet beter worden.

In beroep bij Raad van State

De kennelijke druk van de projectontwikkelaar om de voortuin te gelde te maken en zo het aantal woningen in Vlijmen met één woning te verruimen gaat wat ons betreft dus te veel in tegen het algemeen belang als verwoord in de eigen beleidsplannen. Wij vinden dat er dus geen goede afweging plaatsgevonden door de mogelijkmakers. Wij hebben de wethouder dan ook laten weten bezwaar te zullen maken bij de Raad van State om die afweging te laten toetsen. En zullen tegelijkertijd kijken of een acceptabele oplossing voor nu en naar de toekomst toe mogelijk te bereiken is in samenspraak met gemeente en projectontwikkelaar om de procesgang indien mogelijk alsnog af te breken. We zitten er immers niet op te wachten, het kost ons en de gemeente tijd en geld, maar we vinden na rijp beraad dat we dat toch moeten doen.

Wij doen dat om dit specifieke geval maar ook om de waarde van beleidsplannen te toetsen. Want wij besteden veel tijd om input te leveren aan beleidsplannen, maar als daar bij nieuwe of te wijzigen bestemmingsplannen, ook na het geven van zienswijzen, geen effect heeft dan doet zich de vraag voor wat de waarde is van die beleidsplannen. Wij denken dat uitvoering conform de plannen zou moeten plaatsvinden en zijn, anders dan wellicht de gemeente, van mening dat daarvan tot nog toe (te) weinig sprake is.

De bewustwording van echte participatie van alle partijen is ook van belang. We zien dat wanneer belanghebbenden zoals omwonenden en Het Vlijmens Lint vroegtijdig serieus worden betrokken en echt kunnen participeren (en dus niet participatie voor de bühne), processen veel makkelijker en dus sneller worden doorlopen. Wordt die fase gemist dan volgt vaak een trager en moeizamer proces. Dat het anders kan laat het geval zien met de Vlijmense dijk 67, waar een veel groter inpassingsplan wel soepel verloopt mede omdat er partijen (projectontwikkelaar, gemeente, omwonenden, Vlijmens Lint) vroegtijdig met elkaar in gesprek zijn. Dat lijkt ons dus een betere vorm van samenwerking naar de toekomst toe. Een mooi voornemen voor het nieuwe jaar?

Ringdijk om Eiland van Heusden: Een juweel voor de gemeente

Cultuurhistorische ring rondom de gemeente

De huidige 34 kilometer lange ringdijk is onderdeel van de Grote Waard, het oudste dijkenstelsel van Nederland, gebouwd in de 13e eeuw. De wielen zijn de tastbare herinneringen van de dijkdoorbraken in Nieuwkuijk (1880), Haarsteeg (1610/1740), Elshoutse wielen (1700-1900) en langs de Voordijk. De ringdijk kent veel oude (inundaties)sluisjes en historische kunstwerken. En langs de ringdijk staan het Fort Hedikhuizen, historische kerkjes, talloze dijkhuizen en boerderijen. En natuurlijk de vesting Heusden.

De Grote Waard, c. 1420. Klik op de kaart voor een vergroting
De Grote Waard, circa 1420.

Groene beleving langs de ringdijk

De ringdijk komt langs veel van de Heusdense natuurgebieden zoals hieronder te zien is op de projectie van de ringdijk op de Groenstuctuurkaart van Heusden. Te beginnen op de wallen en grachten van de vesting Heusden komen we met de klok mee langs de Maas, het oude Maasje, het Haarsteegs Wiel, Sompen en Zooislagen, De Bokhovense polder, Het Engelermeer, De Biessertpolder, de Moerputten, Het Vlijmens Ven, de Baardwijkse Overlaat, de Elshoutse Wielen, Hooibroeken/Eendekooi de Kwak en via de Maas weer terug naar de Vesting. Kortom een schitterende aaneenschakeling van groene gebieden.

De Ringdijk geprojecteerd op de Groenstructuurkaart van de Gemeente Heusden

Fietsen en wandelen over de Ringdijk

De ringdijk is een prachtige fiets- en wandel route. De route is mooi, interessant en rustig en biedt langs de hele dijk fraaie uitzichten op de omringende landschappen. Buitendijk, maar veelal ook binnendijks. En op veel plaatsen zijn al goede informatieborden geplaatst.

De Ringdijk fietsroute is 34 km lang. De route is prominent in het knooppunten netwerk door de gemeente.
Uitgave van Heemkundekring Onsenoort over de Ringdijk, een beschrijving van de route en de bezienswaardigheden en hun geschiedenis.

Ringdijk in stand houden, ontwikkelen en beter benutten.

Heemkundekring Onsenoort, Natuur- en Milieuvereniging Gemeente Heusden en Het Vlijmens Lint willen in het najaar gaan bekijken hoe die speciale ringdijk beter beschermd kan worden, ontwikkeld kan worden en benut kan worden.
De dijkring heeft op de kaart behorende bij de Omgevingsvisie van de Gemeente Heusden (zie ook dit artikel) een belangrijke rol en ook op de Cultuurhistorische waardenkaart.
Maar onduidelijk is hoe het totale ensemble nu precies kan worden behouden en waar mogelijk verder ontwikkeld. Dat bleek onder andere bij de aankondiging van een potentiële wijziging van bestemmingsplan aan de Voordijk, waar hier meer over te lezen valt.
Ook op toeristisch gebied is er aandacht bijvoorbeeld bij RBT De Langstraat, maar er zouden daar meer mogelijkheden zijn, ook voor wandeltochten en prestatietochten.

In het najaar zullen de organisaties eens opstarten wat de mogelijkheden zijn en nodigen andere organisaties of personen graag uit om daar over mee te denken. Wij zullen daarin uiteraard ook graag samen werken met gemeente en bijvoorbeeld RTB De Langstraat.
Bent u geïnteresseerd om mee te denken? Neem dan graag contact op met ons via het informatieformulier.

Visie op de Voordijk noodzakelijk: landschap, groen en bouw

De gemeente heeft een bestemmingsplanwijziging voorgelegd om de bouw van een woning op de Voordijk mogelijk te maken in de voortuin van de historische wederopbouw boerderij Voordijk 29.

In deze voortuin wil men een huis van 8 meter hoogte (en 6 meter goothoogte) realiseren.
De veelal rieten daken van de directe buren zijn significant lager, vaak 5 meter en 2 meter goothoogte.

De te realiseren woning zou 8 meter hoog moeten worden en een dakgoot hoogte kennen van 6 meter. En daarmee niet alleen het zicht ontnemen op de wederopbouw boerderij, maar ook zwaar boven de andere historische boerderijen ter plekke uittornen.

Naar de mening van het Vlijmens Lint zou het goed zijn een veel heldere visie te ontwikkelen op de Voordijk en wat daar aan bebouwing wenselijk is. In de recente Omgevingsvisie van de Gemeente Heusden is de Voordijk aangewezen als onderdeel van de te beschermen historische dijkring.

Historische bebouwing

Maar zowel op de provinciale en gemeentelijke cultuurhistorische waardenkaart is de Voordijk als 13e eeuwse dijk aangewezen als historisch lijnelement. Een groot aantal boerderijen, en ook die rondom Voordijk 29, worden op de cultuurhistorische waardekaart aangemerkt als historische gebouwen. De Voordijk wordt verder beschermd door de Welstandsnota, zij het dat, vreemd genoeg, daar waar de meeste historische gebouwen staan de bescherming wat lager is dan iets zuidelijker aan de Voordijk (H.1.b ipv H.1.a). Wat het Vlijmens Lint betreft zou deze omissie in de Welstandsnota hersteld moeten worden.

Typische historische bebouwing aan de Voordijk. Boerderijen in het groen met een beperkte hoogte.
Het (rieten) dak veelal doorlopend tot laag bij de grond.

Landschappelijke groen van hoge kwaliteit

Maar voor bewoners en de vele passanten (fietsers en wandelaars) is ook het landschappelijk groen van grote waarde. Zo is niet voor niets de Voordijk opgenomen in het fietsroutenetwerk Nederland (knooppunten). De dijk wordt naar de toekomst afgesloten voor het meeste autoverkeer, en zal daarmee nog aantrekkelijker worden als fiets- en wandelroute. Dat temeer nu langs de Voordijk buitendijks ook het NatuurNetwerkBrabant wordt gerealiseerd en ook veel bewoners van de nieuwe wijken De Grassen zal trekken als wandelgebied. Het lijkt Het Vlijmens Lint dus ook van groot belang het groen binnendijks te koesteren en een duidelijke visie te ontwikkelen hoe inpassingen het beeld niet verstoren. Want fietsend of wandelend over de dijk is het zicht nu aan beide kanten bijzonder mooi en waardevol, het zou erg zonde zijn als het binnendijkse beeld door inpassingen zou verdwijnen.

Het groene gevoel aan de beide zijden van de Voordijk.
Meteen na de boerderij links zou het nieuwe hoge huis moeten komen.

Nu geen tussentijds bestemmingsplan goedkeuren

Wat betreft Het Vlijmens Lint is het nu niet opportuun tussentijds, zonder een overkoepelende visie ene bestemmingsplan goed te keuren dat zo duidelijk indruist tegen de intenties van de beleidsnota’s als de Omgevingsvisie Gemeente Heusden, de Cultuurhistorische Waardenkaart Gemeente Heusden en de Welstandsnota Gemeente Heusden. Wij hebben dan ook onze zienswijze inmiddels laten horen aan de gemeente.