De keuze voor de ligging van de dijken voor de hoogwater opslag ‘s-Hertogenbosch (HoWaBo 1) in de Biessertpolder zijn voor Het Vlijmens Lint al lange tijd een punt van discussie. Zie onder andere dit bericht. De dijken zijn nu gepland (anders dan in het Provinciaal Inpassingsplan aangegeven) gelegen over het zuidelijke deel van de randweg, het noordelijke deel van de Gemeint en eindigend bij de opgang van de Engelense weg naar de Voordijk toe.
Een veel beter tracé zou zijn over het zuidelijke deel van de randweg, vervolgens onder het fietspad langs het Engelermeer via de rotonde naar de inprikker naar de Vijfhoevenlaan. Dit geeft voor de huidige situatie de volgende voordelen:
Meer wateropslag binnen Howabo1: 3% meer op zo een groot project
Minder milieuschade in de stroomopwaarts gelegen compartimenten Vlijmens Ven, Vughtse Gemeint (voornamelijk water op land) door deze eerder te laten leeglopen dan het compartiment Engelermeer (voornamelijk water op water).
Minder milieuschade: rijbeplantingen bomen op de Gemeint hoeven niet te worden gekapt, idem op de Engelense weg. Veel minder natuurschade aan bosschages in de natte natuurdriehoek binnen de groenblauwe mantel ’s-Hertogenbosch.
Minder geluid- en zichtoverlast van de nieuwe randweg door natuurlijke wal in het natuur- en recreatiegebied Engelermeer
Minder kosten voor kunstwerken, afgravingen en beplantingen.
Deze oplossing heeft dan ook de sterke voorkeur van zowel Het Vlijmens Lint als van IVN ’s-Hertogenbosch en de Natuur- en Milieuvereniging gemeente Heusden.
Uiteraard is dit ook zo besproken met de Projectgroep GOL (die dat aanvankelijk als een kansrijke aanpassing betitelde, maar daar later weer op terugkwam), het Waterschap Aa en Maas en met de Gemeente Heusden. De overheden komen niet met inhoudelijke argumenten anders dan dat men wil vasthouden aan het bestaande plan.
Gekozen ligging ook niet toekomstgericht
Maar samen met eerder genoemde verenigingen hebben wij ook altijd gezegd dat de dijken op de geplande lokatie ook niet toekomstgericht zijn gepland. Want als er nieuwe compartimenten bijkomen dan zijn deze niet goed aan te sluiten op de geplande compartimenten. Zie het uitgebreide artikel dat wij vorig jaar hierover al schreven. Inmiddels is die visie ook gevalideerd met een technische waterdeskundige die ons bevestigd heeft dat naar zijn mening de plaats van de dijken verkeerd zijn getekend.
Bevestiging verkeerde ligging door HoWaBo 2 projectgroep?
Maar nu heeft ook de HoWaBo 2 werkgroep een interim rapport gepubliceerd. Dat is het zogenaamde rapport Bouwstenen Aanpak hoogwater ‘s-Hertogenbosch en omgeving. Daarin valt over de bouwsteen Berging Sompen en Zooislagen, het compartiment dat aansluit op het compartiment Biessertpolder, te lezen: “Deze bouwsteen moet juridisch getoetst worden in verband met de relatie met GOL. GOL zal moeten worden aangepast als voor deze bouwsteen gekozen wordt, dat is een risico.”
Dat lijkt een regelrechte bevestiging van onze eerdere aannames. Natuurlijk hebben wij hierover contact opgenomen met de projectgroep HoWaBo 2 en gevraagd wat dan die aanpassing precies zou zijn. Het antwoord is dat dat helemaal nog niet helder is. Vreemd, want waarom zet je dat dan in zo’n rapport? Enfin wij hopen daar binnenkort toch meer helderheid over te krijgen en aan de HoWaBo 2 groep gevraagd het onderzoek over de Bouwsteen Sompen en Zooislagen in de projectplanning zo mogelijk naar voren te trekken,
Bomen kappen om dijken, wegen en kunstwerken te bouwen om ze weer af te breken?
Wij hopen toch dat de overheden zo verstandig zijn niet nu de bomen te kappen, veel kosten te maken om dijken, wegen en kunstwerken te bouwen en de daarbij behorende stikstofruimte te gebruiken om vervolgens tot het besef te komen dat alles op de verkeerde plaats ligt en weer afgebroken moet worden! Als het zo is dat dat dit een gerede kans is, dan is het toch veel verstandiger de dijken meteen op de goede toekomstbestendige plaats aan te leggen of even te wachten tot wel duidelijk is waar ze moeten komen?
Wij hebben binnenkort over het HoWaBo 2 een afspraak met het bestuur van het Waterschap Aa en Maas en zullen deze zorgen daarin zeker meenemen!
De gemeente heeft een bestemmingsplanwijziging voorgelegd om de bouw van een woning op de Voordijk mogelijk te maken in de voortuin van de historische wederopbouw boerderij Voordijk 29.
In deze voortuin wil men een huis van 8 meter hoogte (en 6 meter goothoogte) realiseren. De veelal rieten daken van de directe buren zijn significant lager, vaak 5 meter en 2 meter goothoogte.
De te realiseren woning zou 8 meter hoog moeten worden en een dakgoot hoogte kennen van 6 meter. En daarmee niet alleen het zicht ontnemen op de wederopbouw boerderij, maar ook zwaar boven de andere historische boerderijen ter plekke uittornen.
Naar de mening van het Vlijmens Lint zou het goed zijn een veel heldere visie te ontwikkelen op de Voordijk en wat daar aan bebouwing wenselijk is. In de recente Omgevingsvisie van de Gemeente Heusden is de Voordijk aangewezen als onderdeel van de te beschermen historische dijkring.
Historische bebouwing
Maar zowel op de provinciale en gemeentelijke cultuurhistorische waardenkaart is de Voordijk als 13e eeuwse dijk aangewezen als historisch lijnelement. Een groot aantal boerderijen, en ook die rondom Voordijk 29, worden op de cultuurhistorische waardekaart aangemerkt als historische gebouwen. De Voordijk wordt verder beschermd door de Welstandsnota, zij het dat, vreemd genoeg, daar waar de meeste historische gebouwen staan de bescherming wat lager is dan iets zuidelijker aan de Voordijk (H.1.b ipv H.1.a). Wat het Vlijmens Lint betreft zou deze omissie in de Welstandsnota hersteld moeten worden.
Typische historische bebouwing aan de Voordijk. Boerderijen in het groen met een beperkte hoogte. Het (rieten) dak veelal doorlopend tot laag bij de grond.
Landschappelijke groen van hoge kwaliteit
Maar voor bewoners en de vele passanten (fietsers en wandelaars) is ook het landschappelijk groen van grote waarde. Zo is niet voor niets de Voordijk opgenomen in het fietsroutenetwerk Nederland (knooppunten). De dijk wordt naar de toekomst afgesloten voor het meeste autoverkeer, en zal daarmee nog aantrekkelijker worden als fiets- en wandelroute. Dat temeer nu langs de Voordijk buitendijks ook het NatuurNetwerkBrabant wordt gerealiseerd en ook veel bewoners van de nieuwe wijken De Grassen zal trekken als wandelgebied. Het lijkt Het Vlijmens Lint dus ook van groot belang het groen binnendijks te koesteren en een duidelijke visie te ontwikkelen hoe inpassingen het beeld niet verstoren. Want fietsend of wandelend over de dijk is het zicht nu aan beide kanten bijzonder mooi en waardevol, het zou erg zonde zijn als het binnendijkse beeld door inpassingen zou verdwijnen.
Het groene gevoel aan de beide zijden van de Voordijk. Meteen na de boerderij links zou het nieuwe hoge huis moeten komen.
Nu geen tussentijds bestemmingsplan goedkeuren
Wat betreft Het Vlijmens Lint is het nu niet opportuun tussentijds, zonder een overkoepelende visie ene bestemmingsplan goed te keuren dat zo duidelijk indruist tegen de intenties van de beleidsnota’s als de Omgevingsvisie Gemeente Heusden, de Cultuurhistorische Waardenkaart Gemeente Heusden en de Welstandsnota Gemeente Heusden. Wij hebben dan ook onze zienswijze inmiddels laten horen aan de gemeente.
Het college van de Gemeente Heusden heeft uitvoering gegeven aan de aangenomen motie om de gronden tussen de Engelenseweg, de Voordijk en de nieuwe inprikker van de nieuwe randweg naar Vijfhoevenlaan terug te kopen. Ook heeft de Gemeente bij monde van de wethouders Blankers en van den Bosch aan Het Vlijmens Lint aangegeven dat deze gronden conform de motie zullen worden toegevoegd aan ecologische verbindingszone dan wel groenstructuur. Zie hier ons eerdere bericht over de motie.
Het Vlijmens Lint is erg actief geweest in het proces om de gronden weer terug te krijgen. Deze waren in alle plannen van het GOL voorzien als ecologische verbindingszone en ook zo gepresenteerd aan bewoners en aan de gemeenteraad Heusden, maar zijn, waarschijnlijk in verband met grondruil, op het allerlaatste moment zonder communicatie naar betrokkenen uit de plannen gehaald. Dat wordt nu hersteld en daar zijn wij blij om.
We hopen dat deze aankoop ook de eerste stap is om onze ideeën voor De Groene Rivier te realiseren en met name de zeer smalle ecologische verbindingszone tussen de Biessertpolder en Sompen en Zooislagen te verbreden. En zo een robuuste verbinding te maken tussen de Brabantse rivierdalen en de Maas te realiseren.
Het gebied langs de Engelenseweg en Voordijk met het wiel, bosschage en de Bossche Sloot. De inprikker zal bij de Voordijk komen ter hoogte van de rode boerderij hier links op de foto.
Wij danken zowel de gemeenteraadsleden van de voorgaande Gemeenteraad die de motie destijds ondersteund hebben als het huidige college dat de terugdraaiing mogelijk heeft gemaakt.
Wij zullen nu met het college kijken hoe de verandering ook doorgevoerd kan worden zodat deze driehoek ook opgenomen wordt in de Groenstructuurkaart van de Gemeente Heusden en in het NatuurNetwerkBrabant. Voorts zullen wij met het college overleggen hoe de driehoek gebruikt kan worden in het groencompensatieplan voor het GOL en met de Natuur- en Milieuvereniging Gemeente Heusden hoe de driehoek het beste ingericht kan worden.
Het bestuur van Het Vlijmens Lint heeft op 4 oktober overleg gehad met de Projectleiding van HoWaBo2 en de gemeente Heusden. Dit om te bekijken of in het kader van de nieuwe wateropslag opgave van 36 miljoen kuub water er mogelijkheden zijn om dit te combineren met natuur- en recreatieontwikkeling aan de oostkant van Vlijmen. Extra wateropslag voor zowel natte als droge periodes wordt onder andere gezocht in de Bokhovense polder, Baardwijkse polder, bij het gemaal Crèvecoeur en meer in de bovenstroom van de rivieren, maar ook door waterpeil van bestaande wateropslag te verhogen.
Want in de GOL plannen worden middels de hoogwaterdoorgang/ecotunnel weliswaar een verbinding gerealiseerd onder de A59 door die de Moerputten met de Biessertpolder verbindt. En een ecologische verbindingszone langs de Voordijk tussen de Biessertpolder en Sompen en Zooislagen. Maar die zone wordt maar 20 meter smal. En er gaat tegelijkertijd veel veel natuur en landschap verloren in de Biessertpolder. Daarnaast worden de huidige wandelmogelijkheden vanuit Vlijmen naar en langs het Engelermeer flink bemoeilijkt.
De nieuwe HoWaBo 2 ontwikkeling is daarom een uitgelezen mogelijkheid zijn om de weeffouten van de GOL te herstellen en een echte robuuste natuurverbinding te maken. Zie onze ideeën voor de Groene Rivier. Met een verbreding van de ecologische verbindingszone van de Voordijk tot de Voorste Zeedijk, biedt dit gebied naast wateropslag ook goede kansen voor recreatieontwikkeling voor de nieuwe bewoners van de Grassen.
Wij hadden het gevoel dat onze ideeën goed werden ontvangen door het Waterschap en de gemeente en zullen de ontwikkelingen nauwgezet volgen.
Naar aanleiding van berichten in de gemeenteraad over de extra waterbergingsopgave heeft de fractie van GroenLinks/PvdA in de gemeenteraad direct al vragen gesteld welke mogelijke consequenties dat zou kunnen hebben voor wat betreft de ecologische verbindingszone, de ligging van de compartimentskades, de ligging van de Bossche Sloot en de kap en verwijdering van bosschages.
Omdat een aantal antwoorden toch niet bevredigend waren heeft de fractie bij monde van Marjo Stevens daarop vervolg vragen gesteld in een zogenaamde artikel 43 procedure. Deze vragen zijn hier te lezen.
Wij zijn blij dat de fractie kritische vragen stelt om onnodige schade aan ons landschap te voorkomen en dubbele kosten te vermijden.
Nieuwe inzichten en ervaringen geven aan dat er volgens de Waterschappen veel meer opvang van hoogwater nodig is. 36 miljoen kuub water, een enorme opgave. De jacht op zoekgebieden voor deze enorme opgave is geopend, stroomopwaarts en stroomafwaarts van ‘s-Hertogenbosch. Het Vlijmens Lint is van mening dat er in de Biessertpolder en de Bokhovense polder in ieder geval een gebied zeer geschikt is voor wateropslag. En dat gebied is eigenlijk al benoemd in de HoWaBo studie 2008. Maar dat betekent ook dat het huidige plannen van het GOL moeten worden aangepast. Zeker niet in grote mate, maar met een aantal kleine ingrepen kan het toekomstbestendig worden uitgevoerd en kunnen de nieuwe plannen tegen minimale meerkosten worden uitgevoerd.
Het eerste stuk kan gewonnen worden door het compartiment Biessertpolder, dat in het GOL al benoemd is als wateropslagcompartiment uit te breiden. Dit kan door de compartimentskade niet te leggen op de noordelijke Gemeint, maar de randweg te laten volgen langs het Engelermeer, de nieuwe rotonde en de nieuwe aan te leggen inprikker naar de Vijfhoevenlaan. Met deze verschuiving van de kade kan in de natte natuurdriehoek het waterpeil verhoogd worden weggelegd (is nu al onderdeel van het compartiment Engelermeer dat een lager maximaal waterpeil kent dan de Biessertpolder) en anderzijds wordt de driehoek Engelenseweg – Voordijk – Inprikker Vijfhoevenlaan toegevoegd aan het compartiment Biessertpolder.
De dijk langs het Engelemeer zou overigens wat ons betreft gevormd kunnen worden door het reeds in het GOL geplande fietspad verhoogd weg te leggen. Zo kan de verkeershinder van de nieuwe randweg voor recreanten en milieu bij het Engelermeer in zowel geluid als zicht sterk beperkt worden. Mogelijk zelfs in combinatie met het verdiept wegleggen van de randweg zelf. De Gemeint vervalt dan als compartimentskade, hoeft niet verhoogd te worden en de bomen kunnen gespaard blijven.
Een groot deel van de genoemde wegen moeten nu toch al (her)aangelegd worden in het kader van het GOL, en ook de gebieden zijn met uitzondering van een deel van de laatste driehoek al in bezit van de overheden. Voor deze laatste driehoek is in de gemeenteraad Heusden al de wens uitgesproken deze in bezit te krijgen en natuurgebied te maken.
Nieuw wateropslag compartiment De Groene Rivier realiseren, beperkte complexiteit
Een nieuw compartiment betreft het gebied gelegen tussen de nieuwe inprikker Vijfhoevenlaan, Voordijk, de Voorste Zeedijk en de Bellaard. Dit gebied bevat eigenlijk maar een verlaten boerderij en is verder landelijk gebied. Het gebied bestaat uit de dijkopgang, de Bossche Sloot, de ecologische verbindingszone en weidegebieden. Het sluit in het zuiden aan op de Biessertpolder en in het noorden vrijwel aan op Sompen en Zooislagen.
Ook hier geldt dat een groot deel van de infrastructuur al aanwezig is dan wel heraangelegd dient te worden in het kader van het GOL. Immers de rotonde en de inprikker naar de Vijfhoevenlaan dienen nog gebouwd te worden, de Voorste Zeedijk moet nog worden herontwikkeld en ook de Bellaard richting de Tuinbouwweg is gepland om aangepakt te worden.
Maar met een dubbelfunctie waterberging en natuur kan hier ook een robuuste noord/zuid zone worden gecreëerd. Die de Dommelvallei en de Beerze/Kampina via de Bossche Broek, Vughtse Gemeint, Moerputten/Vlijmens Ven en Biessertpolder verbindt met de Maas via Sompen en Zooislagen en Haarsteegs Wiel. En en passant het Engelermeer nog goed aansluit. Kortom een prachtige noord/zuid aansluiting van de Brabantse rivierdalen naar de Maas.
Nieuw wateropslag compartiment Sompen en Hooislagen: geringe aanpassingen
Het laatste water opslag compartiment kan worden gevormd door ook Sompen en Zooislagen te gebruiken als wateropslaggebied bij hoogwater. Van dit bestaande hoogwaardige natuurgebied kunnen met name door gebruik van ophoging van de reeds bestaande grasdijken rondom Zooislagen ook een stevig extra compartiment te maken. Samen met de Voordijk/Inlaagdijk en de opgang Bellaard/Tuinbouwweg wordt de totale bedijking verzorgd. Een stuk gelegen tussen de Bellaard en Sompen en Zooislagen zou dan toegevoegd moeten worden aan Sompen en Zooislagen.
De betreffende wateropslag compartimenten vormen samen een aansluiting op de reeds geplande HoWaBo gebieden en worden gezamenlijk ook een aaneengesloten natuurgebied met mogelijkheden voor recreatie
Calculatie gevonden wateropslag: ruim 2 miljoen kuub water
Groen: 60.000 m2 maal 0,5 meter extra hoogte (3,40 versus 2,90 NAP) ten opzicht van huidige opslag –> 30.000 kuub water Oranje: 50.000 maal 2 meter hoogte –> 100.000 kuub water Blauw: 400.000 m2 maal 2 meter hoogte –> 800.000 kuub water Geel: 750.000 m2 maal 1,5 meter hoogte –> 1.125.000 kuub water Totaal 2.070.000 kuub water
Prachtige geïntegreerde inrichting natuur, landschap, recreatie en waterberging
Door combinatie van functies kan een geweldig aaneengesloten natuurgebied van Dommeldal en Kampina aan de zuidzijde en de Maas aan de noordzijde worden gecreëerd. Dat bevat naast de genoemde gebieden de Bossche Broek, de Vughtse Gemeint, de Moerputten, het Vlijmens Ven, de Bieesertpolder, het nieuwe gebied de Groene Rivier, Sompen en Zooislagen, het Oude Maasje en het Haarsteegs Wiel. Wens is het nieuwe gebied zo in te richten dat het gebruikt kan worden in combinatie met recreatie.
Ook kan het gebied gebruikt worden voor compensatie herplant. Doelstelling is dat te doen met plukken boompartijen bij elkaar zodat de combinatie met openheid polder goed gevonden wordt. Mooi voorbeeld is de huidige opgang Engelenseweg naar de Meliestraat. Over de meer concrete invulling zijn wij in overleg met landschapsarchitect Bob van der Vliet en Natuur- en Milieuvereniging Gemeente Heusden. Om te komen tot zo goed mogelijk geïntegreerd ontwerp waarbij de functies natuur, landschap, recreatie en waterberging zo goed mogelijk gecombineerd worden.
Bomen, bosschages, natte partijen en polder kunnen prachtig gecombineerd worden langs de lange historische Voordijk, met mooi oplopend groen. Tevens kunnen een aantal weeffouten in de bestaande GOL plannen aangepakt worden, met name het tracé van de Bossche Sloot, waardoor veel onnodige kap niet hoeft plaats te vinden.
Financiering mogelijkheden voor de gemeente gunstig
De financiering kan uit een aantal verschillende bestemmingsfondsen. Naast fondsen voor de HoWaBo zijn er ook andere fondsen beschikbaar vanwege de ligging van de gronden tegen het Natuur Netwerk Brabant aan. Zoals de Subsidie Regeling NatuurNetwerk Brabant voor de aankoop en inrichting van gronden en de Uitvoering Plan Natuur. Daarnaast is er geld beschikbaar als gevolg van de verplichte compensatie van de kap van bomen in het kader van het GOL. Voor de Gemeente Heusden biedt dit dus veel mogelijkheden tot het realiseren van een prachtig aansluitend natuurgebied met recreatie mogelijkheden voor haar bewoners tegen lage investeringen.
Aanpassing GOL plannen verstandig, en wel nu!
In het kader van het GOL wordt nu gepland wegen aan te leggen. Het is natuurlijk meer dan verstandig dat meteen zo te doen dat rekening wordt gehouden met de nieuwe compartimenten. En dan bestaande wensen meteen mee te nemen:
Verschuiving compartimentskade Gemeint naar nieuwe verhoogde fietspad langs het Engelermeer. Voordelen: Bomen op de Gemeint kunnen blijven bestaan. Door verhoging van fietspad aan de oostzijde van de randweg hebben de natuur en de recreanten veel minder geluidslast en zichtlast van het autoverkeer op de nieuwe randweg. Nog mooier: de randweg ook een meter verdiept weg te leggen.
De nieuwe rotonde verhoogd te bouwen. De rotonde wordt deels compartimentskade van compartimenten groen, oranje en blauw.
Het fietspad van de rotonde naar de Meliestraat verhoogd weg leggen: wordt compartimentskade van oranje en blauw
De geplande herinrichting van de Voorste Zeedijk verhoogd uitvoeren. wordt compartimentskade van blauw
Het tracé van de Bossche Sloot wijzigen. Daardoor een veel kortere onder doorsteek onder het fietspad van de rotonde naar de Meliestraat. Veel goedkoper in uitvoering en geen noodzaak tot aantasting van biotoop rondom het wiel in de oksel van de Voordijk/Engelenseweg (toekomstig fietspad). En behoud van de prachtige groene opgang.
De ecotunnel onder fietspad van de rotonde naar de Meliestraat kan vervallen. Veel beter dit geld te investeren als ecotunnel onder de Bellaard naar de Tuinbouwweg.
Nu uitvoeren van de bestaande GOL plannen is simpele kapitaalvernietiging. Meteen uitvoeren zoals je het wil hebben is zinvoller. Steun Het Vlijmens Lint daarom om kosten te besparen, en een veel beter plan uit te voeren!
