Spreekbeurt op MINC cafe over bollenteelt

admin

Door de organisatie van het MINC Café werd het Vlijmens Lint gevraagd op 30 september een spreekbeurt te verzorgen op het MINC café. MINC (Milieu Innovatie Natuur en Creativiteit) is een kennisorganisatie om te komen tot een duurzame samenleving.

Wij bespraken het issue van de groeiende bollenteelt in zijn algemeenheid en lelieteelt in het bijzonder. Door de groei verplaatst de bollenteelt zich naar nieuwe gebieden zoals naar Brabant. Vrijwel alle overheden zijn daar ongelukkig mee (Provincie, Waterschap en Gemeenten) omdat deze teelt over het algemeen gepaard gaat met een cocktail aan pesticiden. Zie daarover onze eerdere berichten; hier en daar.Het is natuurlijk nogal bizar als wij voor vele miljoenen ecologische zones aanleggen en de waterkwaliteit proberen te verbeteren en tegelijkertijd pal naast die zones en dat water de sterk vervuilende bollenteelt toestaan.

De gemeente ‘s-Hertogenbosch heeft op verzoek van de gemeenteraad inmiddels besloten te onderzoeken hoe de de bollenteelt kan worden voorkomen in de gemeente. In de gemeente Opsterland is uitbreiding van de sierteelt opgenomen in het Omgevingsplan. In de Gemeente Heusden heeft de wethouder in de gemeenteraad toegezegd in overleg met de gemeente ‘s-Hertogenbosch te treden hoe de schade van sierteelt te voorkomen en welke (financiële) risico’s er kleven aan de verschillende methodes van begrenzing en de gemeenteraad over de voortgang van dat overleg op de hoogte te houden..

In de pauze van het MINC café werden wij aangesproken door zowel vertegenwoordigers van de gemeente Vught, die ook methodes van beperking onderzochten) als van de Provincie Noord-Brabant die aangaven ons binnenkort te willen uitnodigen om ook mee te denken om beperkingen te onderzoeken en ook over gemeentes onderzoek te willen coördineren. Dat lijkt dus de goede kant op te gaan. Actief lobbyen blijkt nuttig maar ook nodig om verstandiger om te gaan met de bollenteelt en te zorgen dat overheden kaderstellend opereren.

Namens Het Vlijmens Lint praat Job van Dooren een grote schare toehoorders bij over de noodzaak het gebruik van pesticiden in de sierteelt te begrenzen.

Uitwerking ingang de Grassen aan Meliestraat goed ontvangen

admin

Op 27 september werden door projectleider Bertwin van Avezaath en landschapsarchitect Jeroen Goes aan direct omwonenden, de Natuur- en Milieuvereniging Heusden en Het Vlijmens Lint de ideeën over de aansluiting van het nieuwe plan de Grassen op de Meliestraat gepresenteerd. Het Vlijmens Lint verzocht de gemeente eerder met aandacht te kijken naar de invulling van deze aansluiting: zie daarover dit eerdere bericht.

Met de nieuwe plannen zal in onze optiek zowel de stedenbouwkundige kwaliteit van het Langstraat lint kunnen verbeteren als de belangrijke ecologische verbindingszone via de achterzijde van het lint overeind blijven. Want de oude ingang naar het van Engelenterrein was door de werkgroep die de inventarisatie van de kwaliteiten van het lint onderzocht al aangewezen als een punt waar verbetering mogelijk was. En dat wordt door de voorgestelde vergroening, verbetering van de bestrating en vermindering van de doorzicht, mede door goed om te gaan met bouwhoogtes in de trechter, nu gerealiseerd.
En doordat de bestaande beuken achter het lint gehandhaafd blijven, maar er ook nieuwe grote bomen worden geplant wordt ook de ecologische zone in stand gehouden. Met de meer specifieke wensen van de bewoners is eveneens op een slimme wijze rekening gehouden.

Zonder wrijving geen glans. Mooi om te zien hoe de gemeente, nadat we best wel wat vragen hebben gesteld en ook de verschillende gemeenteraadsleden een duit in het zak hebben gedaan, nu op dit plan zijn uitgekomen, waarmee zowel de behoefte van de Grassen als het behouden en verbeteren van de bestaande kwaliteitswaarden met elkaar worden verbonden.

Landschapsarchitect Jeroen Goes presenteert zijn ideeën over een goede inpassing.

Boerderijen Voordijk respectabele leeftijd: oudste 200 jaar oud.

admin

In het kader van het bestemmingsplan Voordijk 29a heeft Het Vlijmens Lint Heemkundekring Onsenoort gevraagd onderzoek te verrichten naar de ontstaansgeschiedenis van de het buurtschap rondom Voordijk 29. Dat levert interessante inzichten op over het buurtschap aan de Voordijk rondom de wederopbouw boerderij van Voordijk 29, een MIP monument

Onderzoek door de gemeente bleef tot dusver uit

Een onderzoek dat de Gemeente Heusden al had aangekondigd op de Cultuurhistorische waardenkaart 2012, waarin geadviseerd wordt “nader onderzoek naar de cultuurhistorische waarden ten behoeve van eventuele aanwijzing als gemeentelijk monument of anderszins” gedaan wordt. Anderszins zou bijvoorbeeld een aanwijzing als beschermd dorpsgezicht kunnen zijn.

Dat strookt met de verschillende gemeentelijke en provinciale notities, waarin bijvoorbeeld wordt gesteld dat “langs de Voordijk is voornamelijk historische bebouwing gelegen” (GOL 2013) en ” Historische dorpsgebieden en bebouwingslinten zijn uit cultuurhistorisch, architectonisch en stedenbouwkundig oogpunt waardevol. Ze vormen de historische context van veel objecten van cultuurhistorische waarde. (Welstandsnota 2019).

Het onderzoek had echter niet plaatsgevonden, terwijl wel al een bestemmingsplan werd goedgekeurd dat, zonder heldere restricties, naar de mening van Landschapsarchitect Bob van der Vliet de historische bebouwing in sterke mate zal aantasten. Beter is dus eerst beter onderzoek doen en dan, als het opportuun is mee te werken aan een wijziging van het bestemmingsplan, heldere restricties te maken dat inpassing ter plaatse in lijn is met de reeds aanwezige historische bebouwing.

Eigenlijk precies zoals de de gemeente het zegt in haar Omgevingsvisie 2022: We zetten in op het behoud van het aanwezige erfgoed in de gemeente. “Dat doen we onder andere door aantasting van de omgeving rondom erfgoed te voorkomen. Door ook de omgeving (biotoop) van een monument te bewaken kan aantasting van het aanzicht en de waardering van het monument voorkomen worden.” en “We ondersteunen kleinschalige activiteiten, accommodaties en natuurbeleving die aansluiten op de kenmerken en kwaliteiten van ons landelijk gebied.”

Boerderijen gebouwd 150 tot 200 jaar geleden

Heemkundekring Onsenoort heeft maar een zeer beperkte studie kunnen doen, voornamelijk kadaster onderzoek. Maar dat levert, in combinatie met informatie van de bewoners toch al zeer interessante inzichten op. Het onderzoek zou moeten worden gecompleteerd door nader bouwhistorisch onderzoek, zoals historische bronnenanalyse, materiaalanalyse en dendrochronologie. Zodat nader gepreciseerd kan worden in welke mate originele elementen als vorm, gevels, balkconstructies et cetera nog origineel zijn.

Voordijk 29

Voordijk 29 is de wederopbouw boerderij uit 2047 die door onherstelbare oorlogsschade aan zijn voorganger is gebouwd. Is in de MIP inventarisatie van 1994 al op de lijst gekomen.

Voordijk 23

De oudste vermelding van Voordijk 23 in het kadaster is de verkoop van de boerderij in 1839 door van Os, landbouwer. De historie daarvoor is onbekend.

Voordijk 25

Oudste legger kadaster geeft aan een verkoop in 1840, als eigendom van Stevin Hendrik Gerritsen. predikant. Historie daarvoor onbekend, maar op muur in boerderij jaartal 1819: Is dit het bouwjaar?

Voordijk 35

Oudste legger kadaster: Verkocht in 1885 door de Vries, mandenmaker, historie daarvoor onbekend.

Voordijk 37

Volgens legger kadaster gesticht in 1854 (gebouwd 1853) door Johannes Schellekens, landbouwer. Bevat nog veel originele balken en de oorspronkelijke vorm, zoals aangeven door een architect op tekeningen uit 1969, voor de modernisering van de boerderij aan de binnenzijde.

Conclusie meer onderzoek nodig

De onderzochte boerderijen kennen vermeldingen van bouw in 1853 (180 jaar oud) en tussentijdse verkoop tussen 1839 en 1894. Verkoop geeft aan dat zijn daarvoor al gebouwd zijn en dus in ieder geval 150 tot 200 jaar oud zijn. De bouwperiode lijkt ook passend bij de bouwvorm en uiterlijke elementen van de boerderijen. Het totale ensemble vormt voor boerderijen een bijzonder geheel in onze gemeente, het is cultuurhistorisch belangrijk dat een groep boerderijen van deze bouwtijd bij elkaar overeind zijn gebleven. Nader bouwhistorisch onderzoek per boerderij is gewenst om een betere duiding te geven aan de mate waarin originele elementen behouden zijn gebleven. Het zou goed zijn als de gemeente daar alsnog nader onderzoek naar zou doen, en dat geldt voor meer boerderijen aan de Voordijk en de ringdijk in zijn algemeenheid.

Toch bezwaar bij RvS tegen groencompensatie GOL

admin

Met gepaste tegenzin heeft Het Vlijmens Lint, samen met de Natuur- en Milieuvereniging Gemeente Heusden toch een bezwaarprocedure opgestart tegen de groencompensatie van het GOL. Met tegenzin omdat wij al jaren in goed overleg met provincie, waterschap en gemeente proberen helderheid te krijgen en bijsturing op de plannen. Onze voorstellen worden voor ons gevoel wel inhoudelijk gedragen, maar het lijkt maar nauwelijks te lukken om ook enige bijsturing te realiseren.
Ook hebben we bij de verschillende overheden het probleem van de (te vroegtijdig afgegeven, veel fouten bevattende) kapvergunningen, en het ontbreken van compensatie al veelvuldig naar voren gebracht, maar helaas zonder succes.
We hebben daarom besloten onze zaak dan toch maar voor te houden aan de Raad van State om daar een oordeel over te geven.

Natuurcompensatie in het kader van het GOL verdeeld

Door de aanleg van wegen ontstaat schade aan de natuur. Dat is logisch. Wet- en regelgeving schrijft dan wel voor dat daarvoor gecompenseerd wordt. Dat is temeer logisch daar natuurontwikkeling juist een van de doelstellingen van het GOL is. Tot zover niets vreemd dus. Nu zijn er in het kader van het GOL afspraken gemaakt wie voor welke compensatie verantwoordelijk is: de Projectgroep GOL doet dat voor de schade aan het Natuur Netwerk Brabant (NNB) en de gemeenten doen dat voor de te kappen bomen en bosschages in het kader van het GOL.

Schade aan NNB groter en minder gecompenseerd

Onze kritiek op de compensatie op de schade aan NNB is dat de schade groter is dan voorgesteld in de plannen, maar ook dat de compensatie lager is dan voorgesteld aan burgers, gemeenteraad en statenleden. Immers er wordt in en nabij NNB veel meer gekapt in en nabij de NNB dan voorzien en er kan door eisen waarmee geen rekening gehouden is, minder hersteld worden dan gepresenteerd en zelfs vereist. Bovendien hangt het gebruikt van vervuilde industriegrond in de schone polders nabij de NNB nog boven de markt. Meer (onherstelbare) schade dus. Tegelijkertijd is een een groot stuk grond uit de gepresenteerde compensatie gehaald en niet vervangen of weer terug in de plannen gebracht na heraankoop door de Gemeente Heusden.

Geen enkel compensatieplan voor de bomen

Wij, maar ook gemeenteraadsleden, vragen nu al 2 1/2 jaar naar een opstelling van het aantal bomen en bosschages die in het kader van het GOL gekapt moeten worden. En voor hoeveel en al een kapvergunning is verleend en voor hoeveel dat nog moet gaan gebeuren. Zo’n lijstje zou niet alleen niet erg moeilijk moeten zijn, het is ook de basis voor een compensatieplan. Een plan dat dan ook zou moeten bevatten hoeveel je waar zal gaan compenseren en hoe de realisatie van die compensatie gemonitord gaat worden. En waarbij de compensatie ook reëel moet zijn: je kan niet een eik van 50 jaar vervangen door 1 boompje van 4 jaar.

Maar het lijstje is er niet. En het plan is er ook niet.

Maar er wordt wel naar een plan verwezen in de afgegeven kapvergunningen. Volgens de kapvergunningen moet de aanvrager, de aannemerscombinatie Besix-Mourik compenseren conform het Ruimtelijk Kwaliteit- en Compensatieplan van het GOL. (Opvallend omdat hier nu toch weer het GOL verantwoordelijk lijkt te zijn voor de compensatie van bomen en bosschages.) Dus waar zowel de provinciale Verordening Ruimte Noord-Brabant ten aanzien van de groenblauwe mantel, het Groenstructuurplan Gemeente Heusden en de Verordening Fysieke Leefomgeving Gemeente Heusden allen een compensatieplan vooraf vereisen is dat hier niet gedaan en wordt verwezen naar een niet bestaand plan.

Onze inschatting: minimaal 6000 te kappen bomen

En het gaat niet om klein bier.

We hebben zelf maar eens even geteld wat er al aan kapvergunningen verleend is in het kader van het GOL. Wij zijn gekomen tot een optelling van de kap van 656 individueel vergunningplichtige bomen, alleen al op het grondgebied van de Gemeente Heusden. Maar we missen dan de individuele bomen op het gebied van de gemeenten ‘s-Hertogenbosch en Waalwijk. En we missen de individuele bomen die nog aangevraagd moeten worden.
En een veel groter deel van de bomen zijn niet individueel vergunningplichtig, dat zijn alleen bomen met een stamomtrek van 150 cm op een hoogte van 130 cm. Grote bomen dus. Minder grote bomen zijn dus niet vergunningplichtig tenzij zij onderdeel zijn van een bosschage van 10 are of meer of van een laanbeplanting van meer dan 25 bomen. Maar deze hebben we hierboven niet meegeteld. Alleen al op de af te graven Spoordijk tussen Drunen en Waalwijk staan 532 bomen en bijvoorbeeld bij het wiel langs de Voordijk 170 waarvan 16 individueel vergunningplichtig.

Onze inschatting is daarom dat als de overheden wel het lijstje zouden maken dat het dan zal gaan om minimaal 6000 bomen, waarvan minimaal 1000 individueel vergunningsplichtige grote bomen. En daarnaast om een zeer omvangrijk aantal hectares bosschages en struiken.

Met zulke aantallen mag je toch wel zowel een ordentelijke inventarisatie als een professioneel compensatieplan verwachten waarover burgers en volksvertegenwoordigers wat over mogen zeggen. Sterker nog: het is eigenlijk onbegrijpelijk dat de uitvoerende overheden zelf niet over zo’n plan willen beschikken!

N65 uitspraak Raad van State

De Raad van State heeft in de uitspraak over de N65 Vught eigenlijk al helder geoordeeld dat zo’n plan er vooraf wel zou moeten zijn, zowel in het belang van een goede ruimtelijke ordening als in het belang van rechtszekerheid. Wij denken dat de vergelijking met deze zaak erg groot is. En we gaan kijken of de RvS er ook zo over denkt. Maar wat ons betreft hoeven we daar niet op te wachten en hopen we dat de overheden de handschoen nu al oppakken. Dat moet namelijk toch gebeuren, want zelfs als het GOL als totaalproject niet doorgaat, zijn wij er van overtuigd dat de detailplannen met aanpassingen wel door zullen gaan. Dus waarom wachten, als we snel door willen?

Eerste succesjes voor beperking gebruik pesticiden

admin

Motie aangenomen in gemeenteraad ‘s-Hertogenbosch

Mede naar aanleiding van onze contacten met de Partij voor de Dieren (Eileen Samshuijzen) in ‘s-Hertogenbosch en onze inspraak in de gemeenteraad van ‘s-Hertogenbosch betreffende de bollenteelt nabij het Engelermeer heeft de gemeenteraad op 3 juli een motie aangenomen. In deze motie verzoekt de gemeenteraad het college “te onderzoeken hoe conventionele bollenteelt en andere teelten waarbij (te) veel landbouwgif wordt gebruikt uitgesloten of ingeperkt kunnen worden in onze gemeente, hierbij de ontwikkelingen en mogelijkheden via de VNG mee te laten wegen en te benutten, mogelijkheden in ruimtelijke ordening mee te laten wegen, en de raad hier uiterlijk in Q1 2025 over te informeren.”

Hiermee komt het gemeentelijk beleid in ‘s-Hertogenbosch dus op gang. Het is mooi dat de zorgen breed gedragen worden, want de motie werd met 29 stemmen voor en 1 stem tegen aangenomen. Wij hebben het college van de Gemeente Heusden en een aantal gemeenteraadsleden die over de teelt vragen hebben gesteld geïnformeerd over deze motie, omdat het een goed idee lijkt als de Gemeente Heusden zich aansluit bij het initiatief van ‘s-Hertogenbosch.

Verzoek aan Provincie ook actie te ondernemen

Niet iedere gemeente hoeft immers het wiel zelf uit te vinden en als iets duidelijk is geworden dat de vervuiling niet ophoudt bij gemeentegrenzen. Zo hebben landbouwers in onze gemeente die water oppompen uit bijvoorbeeld de Bossche Sloot nu al last van de pesticiden die stroomopwaarts in de sloot zijn beland.

Daarom hebben we samen met een aantal bewonersgroepen en organisaties in Brabant en daarbuiten middels een open brief het verzoek gedaan aan de Provincie om de conventionele bollenteelt niet toe te laten, dan wel deze te beperken rond kwetsbare gebieden en ruime bufferzones te hanteren. Dat kan via het Omgevingsplan en de Provincie heeft ook de taak om de fysieke leefomgeving voor haar inwoners, flora en fauna gezond te houden. En ook in het kader van de Kader Richtlijn Water is het noodzakelijk om de waterkwaliteit in Brabant te verbeteren, nu de conventionele bollenteelt introduceren of vergroten past daar niet echt in.

De betrokken partijen zijn: Omwonenden Sint-Michielsgestel, Omwonenden Belicum, Het Vlijmens Lint, Natuur- en Milieuvereniging Gemeente Heusden, Brabants Burgerplatform en AARDige Buren.

 

Lidmaatschap Erfgoedvereniging Heemschut

admin

Het Vlijmens Lint is lid geworden van de Erfgoedvereniging Heemschut. Erfgoedvereniging Heemschut is de grootste en één van de oudste verenigingen voor bescherming van cultuurmonumenten. Zij zet zich sinds 1911 in voor de waardering en het behoud van waardevolle monumenten en cultuurlandschappen in Nederland. Via deze link is de website te vinden.
De Heemschut is een vereniging met veel ervaring is cultuurhistorische bescherming via verschillende routes en een lidmaatschap is voor ons dan ook van toegevoegde waarde.

We hebben de voorzitter van afdeling Brabant, Jan van Gils, hier op 8 maart al mogen verwelkomen en hebben hen rondgeleid zowel in het Langstraat lint Julianastraat/Meliestraat als op de Voordijk, als onderdeel van de Ringdijk. Jan was zeer positief over onze activiteiten, zowel voor het lint als de dijk, en ondersteunde deze dan ook van harte.

Aandacht voor totale Langstraat

Met de Heemschut is onder meer afgesproken de bescherming van het totaal van de Langstraat van Raamsdonk tot en met Vlijmen onder de aandacht te brengen. Deze bescherming valt nu provinciaal tussen wal en schip door de bestaande regelgeving. Dit wordt opgepakt met andere heemkundige verenigingen, in ons gebied hebben wij al Heemkundekring Onsenoort betrokken.

Bollenteelt: wie neemt nu echt actie?

admin

Intentie wetgeving is duidelijk:

De wet- en regelgeving is duidelijk wat we beogen met gezondheid mens, fauna en flora: vermijden van negatieve effecten van vervuiling van het leefgebied, waardoor gebruik van pesticiden aan banden wordt gelegd. Die wet- en regelgeving bestaat op Europees, nationaal, provinciaal en mogelijk op gemeentelijk niveau. Daarnaast kan het waterschap ook regels stellen. Vast niet uitputtend, maar onder andere deze zaken spelen:

Europese richtlijnen

•Habitatrichtlijn en Vogelrichtlijn

•Kaderrichtlijn Water Richtlijn Beheer

•Richtlijn Zwemwaterkwaliteit

•Verordening gewasmiddelen

Nationale wetten

•Wet Natuurbescherming / Besluit Natuurbescherming

•Omgevingswet / Waterwet en Watertoets

•Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden

Provinciale regelgeving / Waterschap regelingen

•Provinciale Omgevingsverordening Noord-Brabant -Natuur Netwerk Brabant

•Verordening Ruimte – Groenblauwe mantel

•Waterbeheer programma en Watergebiedsplannen Waterschap

Gemeentelijke regelingen

•Omgevingsplan

•Groenstructuurplan

Kansen genoeg dus eisen te stellen en te handhaven bij de bollenteelt. Die volgens onderzoek van het CBS in 10 jaar tijd met 21% is gestegen in landbouwoppervlak.

Steeds meer onderzoek naar pesticiden

Eerder berichten wij al over de uitzending van Zembla. Pesticiden kunnen volgens het RIVM middels drifting vele honderden meters meewaaien, wordt 500 meter verder nog in het huisstof en in de urine in babyluiers aangetroffen worden. Datzelfde RIVM adviseert bewoners bij spuiten alle ramen gesloten te houden, zelf binnen te zitten en de was binnen te halen.

17 Juni kwam de NOS met het bericht dat onderzoek van Meten=Weten heeft aangetoond dat pesticiden ook op kilometers van de akkers worden gemeten en ook buiten de spuitseizoenen. En dat de spuittechnieken dus veel minder precies zijn dan gesuggereerd en door verneveling en verdamping veel verder van de bedoelde lokatie komen dan gewenst.

Ook Wageningen University & Research doet onderzoek en geeft aan dat de huidige tests en modellen van de European Food and Safety Authority (EFSA) geen goede graadmeter zijn voor de werkelijke situatie onder andere door stapeleffecten van pesticiden en dus een kritische update behoeven.

Waar andere landen vaak een veel grotere bufferzone hanteren naar oppervlaktewater en perceelsgrenzen, vaak 20 meter, is dat hier in Nederland vaak maak maar 1 tot 3 meter. We lopen dus ook nog eens achter en dat is dus niet verstandig als we de waterkwaliteit moeten managen.

Ook de rechter sprak zich al een aantal keren uit tegen de teelt van bollen nabij woonwijken vanwege de twijfel over de veiligheid van de teelt voor de volksgezondheid. Logisch is dat deze twijfel er dus ook zou moeten zijn ten aanzien van de flora en met name fauna. De insecten sterfte lijkt daar ook sterk op te wijzen.

Breed draagvlak tegen bollenkweek in Brabant

Mede op aandringen van Het Vlijmens Lint zijn er veel vragen gesteld in onze democratische fora naar bollenkweek nabij het Engelermeer, maar ook in de bredere context van bollenkweek in Brabant . De Partij voor de Dieren en de BBB stelden vragen aan het dagelijks bestuur van Waterschap Aa en Maas. De Partij voor de Dieren deed dat ook bij de Gemeente ‘s-Hertogenbosch. Het CDA en Heusden Verbindt (bondgenoot van BBB) deed dat bij de Gemeente Heusden. En de Partij van de Dieren en al eerder de SP stelden vragen bij de Gedeputeerde Staten Noord-Brabant. Het Vlijmens Lint sprak ook in bij de gemeenteraad ‘s-Hertogenbosch.

Onze ervaring is inmiddels, wie we ook spreken, dat geen van de politieke partijen of van de bestuurders erg blij wordt van bollenkweek in Brabant, waarbij veel pesticiden worden gebruikt. Wij zijn al druk genoeg om zonder deze nieuwe teelt de kwaliteit van onze natuurgebieden en water op orde te krijgen. En het maatschappelijk nut van deze teelt is voor Brabant buitengewoon gering versus de maatschappelijke kosten die daarmee gepaard gaan.

Maar wie gaat nu iets doen?

De beantwoording van de vragen stelt voorlopig geenszins gerust dat er een effectief beleid komt waarin de bollenteelt in Brabant, met name nabij bewoning en nabij natuurgebieden en oppervlaktewater.

Het Waterschap Aa en Maas is verantwoordelijk voor onze waterkwaliteit.  Gevraagd naar het mogelijke risico zegt zij: “Het Dagelijks Bestuur onderschrijft de mogelijke schadelijkheid bij gebruik van gewasbeschermingsmiddelen voor de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater. Het waterschap gaat niet over de regulering van gewasbeschermingsmiddelen en kan het risico niet kwantificeren.” Monitoring van pesticiden worden niet gedaan, ook niet nu er dus een bollenveld van 14 hectare direct aanpalend aan het Engelermeer en de Bossche Sloot wordt neergezet. Het Waterschap Aa en Maas geeft dus aan niets te gaan doen, terwijl zij wel verantwoordelijk is voor de waterkwaliteit in de brede zin (oppervlaktewater, zwemwater, grondwater). En het water zelf weer moet filteren om de juiste kwaliteit te krijgen en daarvoor dus kosten moet maken. Kortom, het Waterschap vertoont wel een erg laag niveau van eigenaarschap van het probleem.

Dat de Gemeente Heusden de risico’s van de pesticiden bij bollenteelt ziet blijkt uit de antwoorden op vragen van de gemeenteraad. Zo staat zij de intensieve teelt waaronder bollenteelt niet toe op haar eigen geliberaliseerde pachtgronden. Volgens de gemeente omdat deze teelt kan zorgen voor verschraling van de bodem, een slechte invloed hebben op de bodemgesteldheid en waterkwaliteit. Ook staat zij glyfosaat niet toe op de eigen pachtgronden nabij natuurgebieden. De gemeente geeft aan de ontwikkelingen nauwlettend te volgen.

De Gemeente ‘s-Hertogenbosch is eigenlijk het meest helder: “Wij delen uw mening dat de ontwikkeling rondom het gebruik van landbouwgif in de bollen- en sierteelt in onze gemeente ongewenst en zorgwekkend is. Bescherming tegen de negatieve effecten van landbouwgif van natuur, bodem en water alsmede bewoners is daarom zeker van belang.” en ” Ja, we zijn van mening dat landbouwgif nadelige effecten heeft voor de biodiversiteitsdoelen die door gemeente, maar ook provincie, waterschap en natuurorganisaties zijn geformuleerd.” En heeft ook de intentie een aantal maatregelen te nemen: zij sluit het gebruik op glyfosaat al uit op eigen geliberaliseerde pachtgronden en wil dat ook gaan doen voor de bollenteelt. Ook ziet met mogelijkheden, maar pas in 2028, om middels het permanente Omgevingsplan regels op te nemen voor bepaalde teelten, maar geeft aan dat dat op dat moment wel een politieke keuze is. Verder geeft men duidelijk aan dat men afhankelijk is van de landelijke overheid, en met name het College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (CTGB). En dat men via de Vereniging Nederlandse Gemeenten pleit met een wetenschappelijk onderbouwd kader met landelijke regelgeving. Maar ook ‘s-Hertogenbosch komt dus niet met maatregelen voor nu.

De Provincie Noord-Brabant ziet klaarblijkelijk ook het probleem. Op antwoorden van vragen van de SP antwoordt zij in april: “Provinciale gronden die verpacht worden hebben als voorwaarde dat het niet toegestaan is om lelies of andere bloembollen te verbouwen. In 2022 is door de provincie ook handhavend opgetreden door het verwijderen van circa 10 hectare lelies op provinciale grond. ” Echter om zelf duidelijkere regels te stellen, zelfs niet nabij bewoning, oppervlaktewater en natuurgebieden, daar lijkt het vooralsnog niet op: “De bevoegdheid voor het afgeven van een omgevingsvergunning voor agrarische activiteiten waaronder het telen van gewassen in de open lucht ligt bij de gemeente. Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is gereguleerd in het Besluit activiteiten leefomgeving (paragraaf 3.6.3). In de provinciale Omgevingsverordening kunnen instructieregels voor gemeenten worden opgenomen om (provinciale) waarden te beschermen. Gemeenten moeten deze regels opnemen in hun Omgevingsplan. Aan de exploitatie van een agrarisch perceel kunnen alleen aanvullende voorwaarden bij de geldende Rijksregels voor toepassing van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen worden gesteld wanneer er specifieke waarden aan de orde zijn.
Om de te beschermen waarden in de Omgevingsverordening op te nemen is het noodzakelijk juridisch houdbare argumentatie te hanteren op basis van onderbouwd beleid. Dat betekent dat dergelijke regels alleen in de Omgevingsverordening kunnen worden opgenomen op het moment dat vastgesteld beleid daarin voorziet. Er moet dan wel sprake zijn van een provinciaal belang.” Het provinciaal belang lijkt nogal evident: waterlopen en natuurgebieden laten zich toch niet beperken tot gemeentegrenzen? De nieuwe aanvullende vragen van de Partij voor de Dieren werden nog niet beantwoord.

Conclusie: voorlopig laten we het gewoon gebeuren

Dus ondanks de duidelijke wet- en regelgeving, ondanks de heldere indicaties van onderzoeken naar de gevolgen van het hoge gebruik van pesticiden op mens, fauna, bodem en water, en ondanks de zorgen die er leven bij de verschillende overheden laten we toe dat het areaal aan bollenteelt uitgebreid wordt. Ook waar die er voorheen in Brabant niet of nauwelijks was, nabij ons (zwem)water, natuurgebieden en woongebieden. Zodat we hoge kosten voor ziektes van onze bevolking moeten accepteren, de hoge investeringen in de aanleg van natuurgebieden door niet op te treden eigenlijk zelf weer deels ongedaan maken, en hoge kosten moeten maken om de kwaliteit van het water op peil te brengen. Enzovoorts.

We hopen dan ook dat overheden elkaar op dit punt opzoeken en wel de effectieve maatregelen nemen deze teelt te voorkomen. Bijvoorbeeld door aanpassing van (tijdelijke) Omgevingsplannen. En door veel beter te monitoren welke effecten de teelt heeft op de directe omgeving. En waar nodig door privaatrechtelijke schadeprocedures op te starten wanneer de overheden schade leiden die terug te voeren is op de teelt (en dat zal al snel het geval zijn, gegeven de overschrijding van waarden die het Landelijk Meetnet Gewasbeschermingsmiddelen meet. Met de kraan open dweilen werkt niet echt, en zal een breed spectrum aan (Europese) normen gehaald worden, met alle ellende die daar dan weer op volgt.

Intussen zal Het Vlijmens Lint de ontwikkelingen in ons kleine gebiedje nabij het Engelermeer volgen en waar nodig de overheden verzoeken handhavend op te treden als operationele regels voor wat betreft spuitzones overtreden worden.

Bollenteelt direct aangrenzend aan Engelermeer en Natuur Netwerk Brabant?

admin
Bollenteelt nabij zwemwater, natuurgebieden en woningen

Tot onze verrassing hoorden wij van omwonenden dat er plannen zouden zijn lelies te gaan kweken direct aangrenzend aan het Engelermeer en aan het Natuur Netwerk Brabant. De bollenkweek in zijn algemeenheid en leliekweek in het bijzonder staat erg ter discussie vanwege het zeer overdadig gebruik van een cocktail aan pesticiden, waaronder Glyfosaat. Zie bijvoorbeeld deze uitzending van Zembla. De pesticiden kunnen middels drifting vele honderden meters meewaaien, wordt 500 meter verder nog in het huisstof aangetroffen door het RIVM en datzelfde RIVM adviseert bewoners bij spuiten alle ramen gesloten te houden, zelf binnen te zitten en de was binnen te halen.

Het Vlijmens Lint was uiteraard niet gelukkig over dit bericht en heeft samen met de omwonenden, Natuur- en Milieuvereniging Gemeente Heusden en later ook middels IVN ‘s-Hertogenbosch getracht meer duidelijkheid te krijgen over het voorgenomen plan en contact opgenomen met de betrokken autoriteiten. Het Waterschap Aa en Maas, Gemeente ‘s-Hertogenbosch, Gemeente Heusden en Provincie Noord-Brabant. Ook nam zij contact op met de Brabantse MilieuFederatie.

Als gezegd vindt deze kweek plaats aan de rand van het oppervlaktewater Engelermeer, maar ook vlak langs de Bossche Sloot en bij een aantal kleinere poelen. Het Engelermeer dient ook als zwemwater voor veel recreanten. Maar daarnaast ligt het betreffende gebied ook aan tegen de Groenblauwe mantel, waar het Engelermeer deel van uit maakt, maar ook de bosschages westelijk van het gebied, die bovendien onderdeel zijn van Natuur Netwerk Brabant. Deze zijn ook onderdeel van de Groenstructuur van de Gemeente Heusden. Het gebied zelf is onderdeel van de hoogwateropslag in het kader van Howabo 1 (GOL) en Howabo 2. Last but not least wonen er een aantal bewoners op korte afstand van deze gebieden. Kortom, geen logische plaats om daar bollenkweek met veel pesticiden toe te staan.

Er zijn ook voldoende regelingen die dat zouden moeten voorkomen. Zoals de Kaderrichtlijn Water, de Waterwet, het Waterbeheerplan, de Watertoets en de Wet Natuurbescherming. Alleen dan is het wel zaak te zorgen dat de richtlijnen en intenties uit die wetten en regelingen worden toegepast. Het probleem begint, zoals de Zembla uitzending duidelijk maakt, bij de Rijksoverheid. De Commissie voor de toelating ter gewasbeschermingsmiddelen en biociden (CTGB) meent dat Glyfosaat veilig is, ondanks het feit dat er nogal veel onderzoeken de andere kant op wijzen. Maar zij heeft een aantal van deze risico’s niet onderzocht. Onder andere het RIVM, maar ook de rechter is het niet eens met de conclusie en neemt bewoners in concrete gevallen in bescherming tegen telers. Voor de lagere overheden is dat echter wel een lastig punt.

Het bollengebied en het Engelermeer liggen in de Gemeente ‘s-Hertogenbosch. ‘S-Hertogenbosch zou dus middels haar omgevingsplannen eisen moeten stellen aan de teelt op dat gebied, maar heeft tot dusverre verzaakt dat te doen. Zij zou dat dus moeten herstellen. Provincie Noord-Brabant heeft daarop inspraak en kan minimaal een zienswijze indienen, en moet mogelijk deze plannen zelfs accorderen. Maar kijkt zij wel naar de risico’s en het effect op haar natuurgebieden? En treedt zij op als deze in gevaar komen?
Het waterschap dient de chemische en ecologische kwaliteit van grond- en oppervlaktewater te waarborgen, gegeven onder andere de Kader Richtlijn Water. Maar zij geeft aan geen structureel onderzoek te doen naar de vervuiling van water door pesticiden. Hoe kan zij dan de zwemwater, oppervlaktewater en grondwaterkwaliteit waarborgen? En in welke mate stelt zij eisen aan andere overheden, bijvoorbeeld bij vaststelling van omgevingsplannen?
En de Gemeente Heusden: hoe voorkomt zij dat haar natuurgebieden niet vervuilt worden door zaken van buiten? Hoe treedt zij daartegen op?

De grond van het terrein is sinds kort in eigendom van Ad van Pinxteren/Arnold Joosten en is verpacht aan Bloembollenbedrijf Theo Theunissen, een kweker van lelies en gladiolen, die bedrijf houdt in Heumen, onder Nijmegen. Wij hebben contact opgenomen met de partijen en Theunissen met klem verzocht geen lelies te kweken op die lokatie.
Gelukkig hebben we vernomen dat het gladiolen worden. Ook daarbij worden pesticiden gebruikt maar wel een vijfde van wat bij lelies gebruikt wordt.

Het lijkt ons goed als de overheden, veel ruimer dan ons gebied, de omgevingsplannen en de wijze van handhaving nog eens serieus nagaan. Intussen blijven we de zaak scherp in de gaten houden, zodat onze flora en fauna niet aangetast wordt door korte termijn belangen van derden.

Zeer inspirende avond onderhoud bomen en hagen

admin

Op 26 maart werd door Ton Stokwielder voor Het Vlijmens Lint een zeer inspirerende informatieavond gegeven hoe (monumentale) bomen beter te onderhouden en een langer leven te kunnen geven. Ton (Storix Boom- en Landschapsbeheer, directeur van Stichting Wereldboom en verbonden aan De Bomenstichting.) is niet alleen een zeer ervaren boom technicus, maar vooral ook een holistisch denkende bomenbioloog met een zeer breed inzicht van de interacties tussen bomen en hun omgeving. Onderstaand wat van de geleerde principes.

Een goede bodem is eigenlijk alles

Een gezonde bodem is eigenlijk met afstand de belangrijkste voorwaarde voor een boom. En een gezonde bodem is in beginsel verassend eenvoudig te krijgen.
Een boom moet voeding en water krijgen. Dit kan eenvoudig worden verkregen door bladeren en takjes niet te verwijderen, maar vooral te laten liggen onder een boom. De jaarlijkse humuslaag die ontstaat onder invloed schimmels groeit dan 1 tot 1,5 cm aan. En daarmee komen er onder ander vele regenwormen die kleine kanaaltjes graven in de bodem. De bodem kan daardoor als spons werken. De bodem neemt water makkelijker op en houdt het water ook vast. Bovendien worden door de kanaaltjes twee extra effecten bereikt: enerzijds worden door de capillaire werking van de kanaaltjes in tijde van droogte ook het grondwater wat opgezogen en dus makkelijker bereikt, anderzijds kunnen wortels makkelijker de diepte in groeien. Het omwoelen van de bodem door fauna als zwijnen, andere viervoeters, maar ook kleinere zoogdieren als egels en mollen kan daarbij behulpzaam zijn

Cirkelproces gezonde bodem, De Wereldboom

Liever rustig ingrijpen in de bodem, alleen wanneer nodig

Volgens Ton is kunstmest in zijn algemeenheid onverstandig om toe te passen. Het verstoort de normale biologische processen in sterke mate. Op korte termijn is geeft het een enorme boost, maar door de verschillende zouten wordt het bodemleven afgedood en geeft dit op langere termijn meer schade.

Als er moet worden ingegrepen voor de korte termijn (bij EHBA (Eerste Hulp Bij Armoede)
is dit het beste met een op maat afgestemd compostmengsel van wormen en schimmelhumus.
Hierbij kan klei en steenmeel worden toegevoegd om de zuurgraad te doen dalen. Enkel
steenmeel strooien is goed voor de bodem, maar heeft als neveneffect dat geleedpotigen
hieraan dood gaan. Het steenmeel is zo fijn, dat het tussen de gewrichten van de kruipers en
sluipers gaat zitten. Om deze reden dient steenmeel aan te worden gebracht in combinatie met
een compostmengsel.

In zijn algemeenheid is het dus beter te zorgen voor het realiseren van de gewenste humuslaag en de natuurlijke bodemgesteldheid, in plaats van kunstmatig in te grijpen.

Snoeien is menselijk ingrijpen

Snoeien is in beginsel een menselijke wens tot ingrijpen in de vorm van een boom. Of indien het vallen van een boom of tak ernstig nadelige gevolgen kan hebben. Normaal gesproken zal een boom zijn eigen natuurlijke (brede) vorm kiezen. Snoeien kan ook nodig zijn de omvang van de boom aan te passen aan de ruimte die de boom ondergronds heeft. Want als die te beperkt is zal je dat aan de bovenkant moeten compenseren.

Niet elke holle boom is ziek

We hoeven niet onmiddellijk angstig te worden als een boom wat holler wordt in de loop van de jaren. Indien de voeding (en dus bodem) goed is zal de boom zal nieuwe jaarringen aanmaken. Onderzoek toont aan dat een oudere, hollere boom makkelijker met de wind meebeweegt en dus juist minder makkelijk afbreekt om omvalt. En de holtes van de bomen bieden een uitstekende ruimte voor een waaier aan biodiversiteit. Zelfs afgebroken bomen zullen vaak weer mooi uitlopen en de boom naar een nieuwe fase brengen.

Wortels te hoog?

In de discussies kwam ook nog een interessante oplossing naar voren voor de oplossing van de het trottoir omhoog drukkende wortels naar voren. Door het zand onder de wortels weg te blazen en het aanbrengen van een drukverdelingsmat kunnen de wortels naar beneden worden gebracht. Wellicht een idee voor de gemeente dat eens met Ton te onderzoeken voor de wortelproblemen bij de trottoirs in de Julianastraat en de Meliestraat?

Informatiebijeenkomst onderhoud monumentale bomen op 26 maart 2024

admin

Als aangekondigd op onze jaarvergadering organiseren wij op 26 maart een informatiebijeenkomst hoe (monumentale) bomen te onderhouden door het geven van de juiste voeding, het uitvoeren van passende snoei en het bestrijden van parasieten. Er zal ook kort aandacht zijn voor het onderhoud aan monumentale hagen.

Het Vlijmens Lint organiseert deze bijeenkomst omdat de kwaliteit van de Vlijmenese Langstraat straten en Ringdijk gerealiseerd wordt door de combinatie van historische bebouwing van woonhuizen en boerderijen en de hoge kwaliteit van groen in de vorm van (monumentale) bomen en lange, groenhoudende hagen en omliggende polders. Mits goed onderhouden hebben bomen bijna het eeuwige leven, maar hoe dat goed te doen daar missen we vaak de juiste kennis voor.

De bijeenkomst zal worden geleid door Ton Stokwielder. Ton is niet alleen boom technicus bij Storix Boom- en Landschapsbeheer, maar ook directeur van Stichting Wereldboom en verbonden aan De Bomenstichting.

De informatiebijeenkomst is in beginsel vrij voor leden van Het Vlijmens Lint, maar een vrijwillige donatie van 15 euro aan De Bomenstichting wordt gewaardeerd. Voor niet leden van Het Vlijmens Lint rekenen wij 15 euro entree. Zowel donatie als bijdrage zal door ons geschonken worden aan De Bomenstichting. Na aanmelding ontvangt u daarvoor een factuur.

De bijeenkomst zal gehouden worden op 26 maart om 20.00 uur in de Korf, Monseigneur van Kesselstraat 29 in Vlijmen. Het is verplicht u vooraf via onderstaande knop daarvoor aan te melden.

Gemeente Heusden wordt gevraagd visie te vertalen in uitvoering

admin

Opnieuw grote belangstelling jaarvergadering Het Vlijmens Lint.

De jaarvergadering van Het Vlijmens Lint was ook dit jaar een groot succes. Zowel door de hoge opkomst als door de inhoudelijke onderwerpen die behandeld werden en de vragen daarover.

Wel visie gemeente, onvoldoende vertaling in uitvoering

Na vaststelling van de jaarstukken de de contributie werd een breed aantal onderwerpen behandeld. Het grote thema van de avond was toch wel hoe, gegeven de grote maatschappelijke druk op de ruimte, het de overheden maar zeer moeizaam af gaat de in vele beleidsnota’s vastgelegde bescherming van waarden ook in voldoende mate in concrete projecten mee te nemen. Mede daardoor dreigen we veel van onze cultuurhistorische en landschappelijke waardes in hoog tempo te verliezen.

Dit probleem speelt eigenlijk in alle projecten waarover we met de overheden in gesprek zijn: het GOL, bestemmingsplan Voordijk 29, bestemmingsplan De Grassen en haar aansluiting op de Meliestraat, de continue druk op het groen en de landschappelijke en cultuurhistorische uitstraling van eigenlijk alle Langstraat linten. Dat laatste betreft wat ons betreft niet alleen de twee Vlijmense linten Meliestraat/Julianastraat/Wolput en de Wilhelminastraat/Achterstraat, maar zeker ook de andere Heusdense linten in Haarsteeg, Elshout, Nieuwkuijk en Drunen. Hetzelfde geldt ook voor de Heusdense Ringdijk.

De Gemeente geeft wel aan dat zij deze waarden wil beschermen, herstellen en ontwikkelen. Maar komt op dit moment nog niet toe aan beschermen, laat staan dat er van herstellen en ontwikkelen sprake is. De door het college opgestelde en door de gemeenteraad vastgestelde beleidsplannen worden niet of onvoldoende meegenomen in actuele projecten. Maar ook is het opvallend dat, waar de gemeente ‘s-Hertogenbosch regelmatig monumenten en stadsgezichten toevoegt aan haar erfgoed lijst, de Gemeente Heusden dat al (te) lang niet doet. Daardoor gaat veel cultuurhistorisch erfgoed verloren of gaat de omgeving van onze monumenten veel te makkelijk verloren. Zo blijft beleid een papieren tijger.

GOL – HoWaBo 1 – HoWaBo 2: tijd van bezinning lijkt te komen

Door het bestuur werd de stand van zaken betreffende een veelheid aan projecten besproken. Zo stond men stil bij de stand van zaken betreffende het GOL en in het bijzonder de compartimenteringskades van HoWaBo 1 en de ligging van de Bossche Sloot.
Het plan van Het Vlijmens Lint slaat meer water op, beter voor het landschap langs de dijk, bespaart veel onnodige kap van bomen, veroorzaakt veel minder geluid- en zichtoverlast op het Engelermeer, is beter voor het onderhoud van de Bossche Sloot en is veel goedkoper in de uitvoering. En is daarboven veel toekomstbestendiger met het oog op HoWaBo 2.

Het Waterschap heeft inmiddels ook aangegeven dat de plannen van Het Vlijmens Lint op een stevig aantal facetten simpelweg beter zijn dat de huidige plannen. En gegeven de ontwikkelingen van HoWaBo 2 zal met name de toekomstbestendigheid van de plannen van het GOL vanzelf een discussiepunt worden. Bovendien blijken de bestaande plannen niet te voldoen om, ingeval van hoogwater, snel de watercompartimenten te vullen. Waardoor ‘s-Hertogenbosch en de A2 ondanks alle investeringen toch nog natte voeten krijgen. Dat is dan toch wel jammer van de vele miljoenen die aan dat GOL/HoWaBO al zijn en nog moeten worden gespendeerd. Aanpassingen zijn dus volgens alle partijen wel aangewezen.
Het goede nieuws is dat de meeste belanghebbenden bij de planvorming Vlijmen Oost het er inmiddels wel over eens zijn hoe de rondweg, waterwerken, natuur en landschap eigenlijk ingericht zou moeten worden en het dus alleen de vraag is hoe de overstap te maken zonder opnieuw door alle goedkeuringsprocedures te gaan.

Voordijk en De Grassen: gemeente en provincie volgen eigen beleid niet

Deze twee gevallen zijn eigenlijk sterk vergelijkbaar. In beide projecten gaat het om inbreidingsplannen die grote consequenties (kunnen) hebben voor de cultuurhistorische, landschappelijke en ecologische waarden in ons gebied en ook met grote gevolgen voor toekomstige projecten door de precedentwerking en verslechtering van waarden. Waardoor de totale bescherming ook naar de toekomst verder af kan nemen, zoals dat al in meer gebieden van de Gemeente Heusden het geval is geweest.

De wijze van inbreidingen staat haaks op tal van beleidsplannen. Zoals de Omgevingsvisie Gemeente Heusden, op de Erfgoednota, de Welstandsnota, de Ontwikkelingsvisie Buitengebied,. En gaat in tegen zowel de Provinciale als gemeentelijke cultuurhistorische waardenkaart , de Interim Omgevingsverordening Noord Brabrant en tegen de intenties van het gemeentelijke Groenstructuurplan. Waarom houdt de gemeente niet meer rekening met de door haar eigen beleidsplannen bij uitvoering van plannen? Soms lijkt het er op dat afdelingen binnen de gemeente geheel los van elkaar werken. Sommige afdelingen schrijven plannen, andere afdelingen realiseren projecten en houden daarbij geen rekening met de geschreven plannen.

Ondanks overleg, zienswijzes, inbreng in de gemeenteraad wordt te weinig geluisterd, overlegd, bekeken hoe het wel kan met behoud van de doelstellingen van een project. Waardoor deze processen onnodig in juridische procedures belanden, terwijl de belangen gegeven de beleidsplannen eerder overeen zouden moeten komen dat verschillen.

Dat het wel kan blijkt uit de samenwerking met betrekking tot de realisatie van een zorgcentrum achter de Vlijmense Dijk. Daar wordt goed samengewerkt tussen projectontwikkelaar, gebruiker, gemeente, Heemkundekring, omwonenden en Het Vlijmens Lint. Het lijkt er soms helaas haast op dat bewoners en belangengroepen effectiever de weg kunnen zoeken naar de projectontwikkelaar dan naar de eigen gemeente. Dat zou toch niet zo moeten zijn.

Het Vlijmens Lint blijft zich sterk ontwikkelen

De afgelopen jaren hebben we ons goed in kennis over de verschillende dossiers over een breed front kunnen ontwikkelen. Daar zullen we de komende jaren mee door gaan. Ook is het de intentie dit jaar te starten met contactpersonen per straat, om zo nog directere aansluiting te krijgen met bewoners en eerder te horen wat er speelt. En uiteraard ons draagvlak te verbreden. Het afgelopen jaar is ons aantal leden en supporters wederom fors toegenomen. We zullen het bestuur versterken met meer bestuursleden en ons netwerk verder uitbreiden in het belang van ons erfgoed en groen.

GOL opnieuw uitgesteld door de Raad van State

admin

Weer minimaal anderhalf jaar uitstel?

Wederom zijn de plannen van de overheden voor het GOL door de Raad van State als onvoldoende beoordeeld. Maar opnieuw krijgen diezelfde overheden van de Raad van State de mogelijkheid maatregelen te nemen, het dossier aan te passen en opnieuw in te dienen. Zij krijgen daar 39 weken de tijd voor, maar daarna volgt weer bestudering van de ingediende plannen, mogelijk nieuwe bezwaren en als het dan allemaal akkoord is het opstarten van de projectorganisatie en het (her)uitvoeren van de voorbereiding van bepaalde werkzaamheden.

De afwijzing van de plannen hebben met name betrekking op stikstof. Zo gebruikt de overheid mogelijk de stikstofrechten van een boerderij die al gebruik heeft gemaakt van de stoppersregeling. De stoppersregeling die dus juist er op gericht was te werken voor stikstofreductie. Zou je dezelfde boerderij twee keer te gebruiken, reken je jezelf te rijk.

Nog steeds geen overzicht wat er gekapt moet gaan worden

Intussen wachten wij nog steeds op een helder overzicht wat er allemaal gekapt zou moeten worden in het kader van het GOL. Alleen al op het grondgebied van de Gemeente Heusden zijn al voor 656 individueel kapvergunningsplichte bomen een vergunning verleend. Bedacht moet worden dat dat er veel meer niet-vergunning plichtige bomen betreft dan vergunning plichtige bomen. Zo zijn er voor een boomvlak in Vlijmen Oost van 167 bomen maar 12 bomen vergunningsplichtig. Alleen op de Spoordijk al om 532 bomen en 785 meter struiken.

Bovendien staan veel bomen niet op het gebied van de Gemeente Heusden, maar op die van de Gemeentes Waalwijk en ‘s-Hertogenbosch. En nog voor lang niet alle te kappen bomen is al een vergunning is aangevraagd. (En in veel reeds verleende vergunningen zijn cruciale fouten gemaakt, zoals verlening van kap voor niet bestaande kadasternummers.

Een voorzichtige schatting zou dus zijn dat het totaal aan te kappen bomen voor het GOL zo’n 1000 individueel kapvergunningsplichte bomen betreft en zo’n 5000 bomen in totaal.

Het Vlijmens Lint vraagt naar dat ogenschijnlijk simpele overzicht wat er al aangevraagd is en wat er nog aangevraagd moet worden aan te kappen bomen al sinds februari 2022, en ook in de gemeenteraad Heusden zijn daar al meerdere keren vragen over gesteld. Maar kennelijk wensen de overheden die opstelling niet te maken.

Nog steeds geen groencompensatieplan

Wat er gekapt moet gaan worden is echter ook de basis voor het groencompensatieplan. Hoewel het Groenstructuurplan Gemeente Heusden en de Verordening Fysieke Leefomgeving duidelijk vereisen dat voorafgaand aan een vergunning duidelijk is hoe er gecompenseerd gaat worden ontbreekt dat in de vergunningen. Dat is niet gebeurd.

De verleende vergunningen stellen: “Er geldt een herplantplicht ter compensatie van de gekapte bomen. Realisatie van de compensatie vindt plaats binnen twee jaar na het einde van de oplevering van de bouwplaats. Compensatie wordt uitgevoerd conform het Ruimtelijk Kwaliteits- en compensatieplan behorende bij Gebieds Ontwikkeling Langstraat. Het Ruimtelijke Kwaliteits- en Compensatieplan moet voldoen aan het Groenstructuurplan Gemeente Heusden. Compensatie is ook mogelijk door een bijdrage in een compensatiefonds.”

Maar er is geen Ruimtelijk Kwaliteit- en compensatieplan. Er is uitsluitend een Ruimtelijke Kwaliteitsplan en dat beschrijft veel over de kwalitatieve uitgangspunten van het GOL. Maar geeft totaal niet aan wat er waar gekapt gaat worden, hoeveel gecompenseerd wordt, hoe de compensatie er zelf in grove lijnen uitziet of welk deel binnen het plan wat er niet binnen het plan gecompenseerd zou moeten worden en hoeveel elders monetair gecompenseerd zal gaan worden. Ook geeft zij niet aan hoe de compensatie gemonitord wordt.

En de individuele vergunningen geven daarbovenop niet aan hoe de compensatie er dan qua volume en kwaliteit uitziet of wat de monetaire waarde is van wat er niet binnen het plan gecompenseerd kan worden. Zodat elke duidelijkheid voor niet alleen voor de burger, maar ook voor de overheid intern ontbreekt.

RvS N65 Vught – compensatieplan vereist

Intussen heeft de Raad van State in de zaak met betrekking tot de N45 onder andere geoordeeld dat: “De Afdeling begrijpt de wens van de raad om bij de uitvoering van het plan enige ruimte te hebben voor het preciseren van de compensatie van het te verwijderen groen, maar stelt voorop dat een plan voldoende rechtszekerheid moet bieden voor alle betrokken partijen, ook voor de appellanten die zich bekommeren om het groen in de gemeente.” en “Gelet op het voorgaande is de Afdeling van oordeel dat de raad plan 1, vanwege het ontbreken van een voorwaardelijke verplichting over de omgang met het groen, voor zover het verdergaande verplichtingen betreft dan die al op grond van andere wettelijke bepalingen gelden, zoals bijvoorbeeld op grond van de APV en Wnb, heeft vastgesteld in strijd met een goede ruimtelijke ordening en de rechtszekerheid.”

Kortom door zoveel bomen te willen kappen zonder dat er een duidelijk compensatieplan is begeeft de overheid zich niet alleen wederom op glad ijs, maar zou zij dat zelf ook niet moeten willen vanwege een gebrekkig proces aan ruimtelijke ordening. En dat nog afgezien van de vele fouten in de reeds verleende vergunningen, die ongetwijfeld weer aan het bod zullen komen bij de nieuwe aanvragen.

Meer voortgang en beter resultaat in de constructieve modus

Het Vlijmens Lint is duidelijk: we moeten door met de goede delen van de plannen en tegelijkertijd de (evidente) omissies oplossen. Als er niet gekapt hoeft te worden, doe dat dan ook niet. Voer geen plannen uit waarvan je weet dat ze niet toekomstbestendig zijn omdat er inmiddels gewijzigde inzichten of omstandigheden naar voren zijn gekomen. Maak helder waar je wat wil compenseren en hoe je de realisatie gaat monitoren.

En ga met open vizier in gesprek met partijen die ook goede ideeën hebben, in plaats over hen te heen te willen denderen. Wat dat leidt nu al hele lange tijd niet tot de gewenste resultaten en gaat dat ook niet doen.

Ontwikkel ook een plan B dat, eventueel in delen, wel al gerealiseerd kan worden. Vooruitlopend op het GOL of zodat je direct door kan als het GOL in de volgende ronde definitief niet door gaat. In Vlijmen Oost denken we er zo uit te zijn met een paar oplossingen, waarvan bijvoorbeeld het Waterschap zegt dat door ze met haar beperkte wijzigingen simpelweg beter zijn dan de plannen die nu in de boeken staan.

Kortom laten we de komende periode benutten om te kijken wat wel kan!
Zodat de spade zo snel mogelijk de grond in kan.

Visie deskundigen op inpassing Voordijk 29a stroken met ideeën Vlijmens Lint

admin

Visualisatie door architect

Op verzoek van Het Vlijmens lint heeft een architect een meer realistische visualisatie gemaakt van de effecten van het nieuwe bestemmingsplan op de Voordijk. Deze visualisatie leidt bij menigeen tot grote ongerustheid, omdat nu pas helder wordt wat het effect van de plannen in concreto gaat zijn. Wij nodigen de kijker graag uit om voor zichzelf te bepalen deze bouw qua stijl en volume passend is voor de Voordijk.

Impressie van mogelijke realisatie bouw conform bestemmingsplan Voordijk 29a.
Het oranje pand onder aan de foto linksonder is de wederopbouw boerderij. Deze valt sterk weg in het zicht.

U kunt hiermee beter beoordelen of de gemeente Heusden niet tegen haar eigen beleid ingaat bijvoorbeeld van de recent door haar vastgestelde Omgevingsvisie 2022: “We zetten in op het behoud van het aanwezige erfgoed in de gemeente. Dat doen we onder andere door aantasting van de omgeving rondom erfgoed te voorkomen. Door ook de omgeving (biotoop) van een monument te bewaken kan aantasting van het aanzicht en de waardering van het monument voorkomen worden”.
Of hoe conform de Omgevingsvisie Buitengebied 2010 zij bijdraagt aan haar beleidsdoelstelling:“Daarbij wil de gemeente Heusden ook de landschappelijke kwaliteiten en de historische structuren behouden en waar mogelijk versterken. Enerzijds door bestaande gebieden te beschermen, anderzijds door nieuwe landschapsversterkende ontwikkelingen te stimuleren”
En of er wel sprake van is dat “Daar waar de historie zicht- en voelbaar is dient deze met respect behandeld te worden.” zoals de Welstandsnota 2019 vereist.

Of dat de bouw in gaat tegen het beleid van de Provincie Noord-Brabant dat stelt dat een bestemmingsplan in de groen-blauwe mantel: “borgt dat een ontwikkeling gepaard gaat met een positieve bijdrage aan de bescherming en ontwikkeling van de ecologische waarden en kenmerken en landschappelijke waarden en kenmerken.”. En dat duurzame stedelijke ontwikkeling nabij Nauur Netwerk Brabant “plaatsvindt in samenhang en in evenredigheid met een groene en blauwe landschapsontwikkeling binnen het gebied of de naaste omgeving;”

Beoordeling door Landschapsarchitect

De landschapsarchitect is helder na een studie van het gebied. Hij stelt dat: ” Landschappelijk is de dijk een bijzonder krachtig element dat het landschap verdeelt in het groen en blauw van de natuur en agrarische doeleinden enerzijds en de landelijke, groene dorpse bebouwing opgetrokken achter de dijk. De bebouwing bestaat in sterke mate uit traditionele lage dijkbebouwing, veelal met rietgedekte zadeldak constructies en daarvan is ook in sterke mate sprake in de directe omgeving van het hier betreffende plan. Saillant is ook de wederopbouwboerderij in welke tuin het plan gesitueerd is.”

Hij is ook van mening dat geen bebouwing het beste zou zijn gezien het feit dat het plan de dijk in zijn algemeenheid zowel het bouwkundige als de landelijke groene uitstraling van de dijk aantast. Hij acht het contrast met de omliggende boerderijen niet in lijn met geformuleerde intenties in beleidsnota’s.

Met betrekking tot het plan zegt hij onder meer dat de voorgestelde zelfstandige ligging van de woning distantieert zich, midden op de kavel, van alle omliggende bebouwing en blokkeert de zichtlijn vanaf de dijk op de wederopbouwboerderij Voordijk nr. 29. Ook vindt hij dat het nieuwbouw voorstel is te kort op het dijklichaam gesitueerd waardoor het vloerpeil te hoog en de voorgevel zich erg opdringerig aan de Voordijk presenteert. En dat de woning qua bouwmassaliteit niet past bij de reeds bestaande woningen. En er ten onrechte geen eisen zijn gesteld op het gebied van parkeren achter de woning of achter een haag waardoor het gewenste landelijke karakter onnodig extra wordt aangetast.

Hij formuleerde bovendien een aantal eisen als wèl tot bouw besloten zou moeten worden en maakte met visuele schets duidelijk dat met aanpassingen sterke verbeteringen doorgevoerd zouden kunnen worden.

Historisch onderzoek buurtschap

De meeste rijks- en gemeentemonumenten in het buitengebied van de gemeente Heusden dateren van het Monumenten Inventarisatie Project van 1998. Daarna is er behalve door Heemkundekring Onsenoort nooit meer aandacht gegeven aan andere historische gebouwen in onze gemeente. Tijdens de inventarisatie van de waarden van de historische Langstraat linten liepen we al tegen veel mooie voorbeelden van met name oude kopgevelboerderijen aan, die veelal geen status hadden als monument, maar veelal wel mooie gevels met veel detail kennen en een fraaie structuur met bijvoorbeeld oude leilindes. We hebben dat gemis aan status al eerder aangekaart bij de gemeente.

Kennelijk was de destijdse inventarisatie meer gericht op voorname landhuizen als mooie boerderijen, die er toen wellicht nog voldoende waren in de gemeente. En dat was wellicht nog in versterkte mate van toepassing voor de typische dijkhuizen.

Dat speelt denken wij ook in sterke mate voor de boerderijen langs de Voordijk in zijn algemeenheid en die rondom Voordijk 29 in het bijzonder. Er staan daar vier oude rietgedekte boerderijen, waarschijnlijk van (begin) 19e eeuw. Maar waar de historie onvoldoende bekend is. Dat wordt nu alsnog uitgezocht door Heemkundekring Onsenoort. Zo gauw dat is uitgezocht zullen wij ook dat met u delen.

Een van de rietgedekte boerderijen vlak naast Voordijk 29. Deze boerderij is door Notaris Tacx verkocht in 1894.
Uit originele tekeningen blijkt dat de vorm van de boerderij in grote lijnen intact zijn gebleven

Raad van State

Ons beroep bij de Raad van State heeft wat vertraging opgelopen vanwege familiaire omstandigheden bij onze advocaat. Zie ook deze link. Wij zijn voornemens op korte termijn dat alsnog te doen en houden u op de hoogte van de ontwikkelingen.

Dank voor 2023 en een vruchtbaar 2024 toegewenst!

admin

We hebben 2023 weer achter ons gelaten en kunnen dus de balans gaan opmaken. U kunt dat zelf doen door nog eens door de berichten tijdslijn te lopen, die hieronder te vinden is.

Wat ons betreft hebben we in 2023 veel bereikt voor de doelen die we nastreven: het zorgen dat de kwaliteit van onze landelijke omgeving goed blijft door het erfgoed en groen in onze omgeving te beschermen, te herstellen, maar vooral ook waar mogelijk verder te ontwikkelen. We zijn daartoe samen met onze partners druk in de weer geweest en die willen we hier dan ook graag bedanken voor het afgelopen jaar. De Bomenstichting, de Natuur- en Milieuvereniging Gemeente Heusden, IVN ‘s-Hertogenbosch, Brabantse Milieu Federatie, Heemkundekring Onsenoort, Federatie Behoudt de Langstraatspoorbruggen, Stichting Van Gol naar Beter, historisch bouwkundige Bart Beaard en last but not least landschapsarchitect Bob van der Vliet.

We zijn natuurlijk vooral veel bezig met verschillende aspecten van ruimtelijke ordening. De diverse overheden hebben daarbij het primaat en het is belangrijk in een vroeg stadium het overleg met de overheden te voeren. Voor de overheden met hun verschillende complexe prioriteiten en afwegingen is dat niet altijd makkelijk en soms schuurt het ook wel eens. Hoewel niemand daarop eigenlijk zit te wachten hoort het er soms wel bij om zaken scherp te krijgen: zonder wrijving, geen glans.
We merken dat de samenwerking met de verschillende afdelingen van de Gemeente Heusden, het Waterschap Aa en Maas en de Provincie Noord-Brabant al gaande het proces steeds beter worden en we willen de overheden dan ook bedanken voor hun geduld met ons, ook al botst het soms even, vooral als de infrastructurele trein al vetrokken is, voordat er goed overleg is geweest. Wij zullen ons blijven inzetten voor de oude Langstraat straten die we in Vlijmen nog rijk zijn, de dijken en de mooie polders.

We bedanken ook de diverse gemeenteraadsleden die veel van hun vrije tijd hebben willen opofferen voor het algemeen belang. We beseffen ons dat de belangen die wij nastreven maar een klein deel van hun totale takenpakket behelst, maar constateren dat er toch veel belangstelling en ondersteuning gegeven wordt door de gemeenteraadsleden voor deze materie.

Als laatste willen wij ook graag onze vrijwilligers, leden en donateurs bedanken voor hun steun in het afgelopen jaar. Wij kunnen onze doelen niet bereiken en de vereniging niet draaien zonder die steun. Met de leden de balans opmaken zullen we definitief doen op de jaarvergadering die voor onze leden dit jaar op 27 februari gepland staat.

Voor nu wensen wij u een gezond en voorspoedig 2024 toe en we hopen u snel te zien in dit nieuwe jaar!

Beroep bij Raad van State over Voordijk 29

admin

Belang Ringdijk en Voordijk staat niet ter discussie

Het belang van de Ringdijk rondom het Eiland van Heusden wordt breed gedeeld. Niet alleen door verschillende belangengroepen, maar ook door Gemeente en Provincie. Zie ook ons eerdere bericht. Zeker met toenemende druk op de ruimte denken wij dat het van groot belang is goed te definieren welke aspecten van onze omgeving we van grote waarde vinden en daarom binnen alle plannen die ook gerealiseerd moeten worden willen beschermen en waar mogelijk willen herstellen en verder door willen ontwikkelen. De historisch Voordijk is een belangrijk onderdeel aan de oostzijde van de Ringdijk en daar willen we dan ook extra zuinig op zijn. En dat is eigenlijk prima vastgelegd.

Maar praktijk is weerbarstig

De Voordijk zou conform de aanwijzing in de Omgevingsvisie van de Gemeente Heusden, de Cultuurhistorische kaart van zowel Gemeente als Provincie, de Welstandsnota van de Gemeente beschermd moeten zijn. De dijk vormt volgens de Gemeente ook een belangrijke groene verbinding tussen de kern en het buitengebied.
Maar diezelfde Gemeente verleent toch medewerking aan een bestemmingsplan wijziging om de bouw van een veel te hoog bouwwerk pal voor en naast veel lagere historisch boerderijen toe. En dreigt naar onze mening hiermee tevens een precedent te scheppen, waardoor ook naar de toekomst de verschraling van de deze belangrijke dijk dreigt. Zie hierover dit bericht.

Reactie op zienswijze Vlijmens Lint veel te mager

Wij hebben dit ook aangegeven in onze zienswijze op dit bestemmingsplan. Als reactie vermindert de Gemeente ineens het belang van de dijk: “De dijk en omgeving zijn kenmerkend. Maar dat geldt niet minder voor de andere dijken in onze gemeenten met de daarbij behorende bebouwing.” 

Zowel met betrekking tot het onderschreven cultuurhistorische belang als het belang van de groene verbinding wordt wat ons betreft te licht omgesprongen: “Langs de Voordijk wordt inderdaad ingezet op het versterken van de groene verbinding tussen de kern en het buitengebied. Dit betekent niet dat er helemaal geen woningbouw mogelijk is. Dit versterken kan bijvoorbeeld ook worden vormgegeven door het realiseren van meer groen in de openbare ruimte of het toepassen van bepaalde vormen van bestrating. “ We moeten dan maar hopen dat dat later, en onafhankelijk van de nu gekozen wijziging, gerealiseerd wordt. En ook daadwerkelijk beschermt, herstelt en ontwikkelt.
En “De terechte vermelding van de Voordijk en een aantal bouwwerken op de cultuurhistorische waardenkaart, waarop ook de andere dijken en andere cultuurhistorische bouwwerken in de gemeente zijn vermeld, maakt deze dijk met bouwwerken niet meer bijzonder of unieker dan die andere dijken. ” Ja prima dat er ook andere dijken of monumenten worden vermeld, maar die hopen we hopelijk toch ook letterlijk in hun waarde te houden als we ze belangrijk vinden?

Ook wordt de precedent werking hier door de gemeente fraai in beeld gebracht: “De vermelding betekent niet dat er geen woningbouw mogelijk is. Aan de Voordijk is al een mix aan historische bebouwing en modernere bebouwing aanwezig.” Er staat welgeteld nu één modern huis met genoemde nok- en daghoogte en dat huis staat totaal solitair langs de dijk met veel groen er om heen. Dit huis komt pal in de voortuin van een mooie wederopbouwboerderij en direct langs een buurtschap van lage rietgedekte boerderijen, allen individueel vermeld op de cultuurhistorische waardenkaart. Als dit kan, wat kan dan in het vervolg niet met deze redenering in het hoofd en wat houden wij als samenleving op het eind dan over aan omgevingskwaliteit?

Ook de werking van de welstandsnota wordt serieus door de Gemeente in twijfel getrokken: “De welstandsnota vermeldt de Voordijk alleen als zijnde een voorbeeld van dijkbebouwing in Vlijmen. De welstandsnota blijft onveranderd op dit perceel en de rest van de Voordijk van toepassing. Met dien verstande dat deze bepaalt dat dit gebied welstandsvrij is geworden vanaf 2019.” Dus de Gemeente beschrijft de Voordijk nota bene als een voorbeeld van de mooie dijkbebouwing in haar Welstandsnota, geeft daar ook een status aan: H.1.a voor het eerste stuk (waar veel minder historische bebouwing staat), H.1.b voor het direct daarop volgende stuk, waar het hier over gaat. De mindere waardering heeft waarschijnlijk te maken met de gevolgen van inpassingsplannen, zoals dat ook het geval is met het westelijke deel van de Haarsteegsestraat. En haalt vervolgens de welstandtoetsing weg voor H.1.b. Wat overigens niet aangeeft dat het gebied daarmee niet belangrijk meer is, want de meeste gebieden hebben helemaal geen classificatie en dit gebied wel. Maar stelt in een nieuw bestemmings-inpassingsplan waarbij het heel eenvoudig is extra eisen te stellen, deze eisen niet. Wat is dan de waarde van H.1.b in de Welstandsnota nog?

Als klap op de vuurpijl stelt de gemeente: “Het oprichten van een nieuwe woning doet geen afbreuk aan cultuurhistorische waarden van bestaande bebouwing. De nieuwe woning wordt stedenbouwkundig ingepast.”
Daar kijken wij en onze landschappelijke deskundigen, maar waarschijnlijk elke voorbijganger en leek, totaal anders naar. Een gebouw van 8 meter nokhoogte en 6 meter goothoogte pal voor en naast boerderijen met een nokhoogte van 5 meter en goothoogte van 2 meter doet simpelweg heel veel afbreuk, en dat doet het verlies van de groene omgeving rondom deze historische gebouwen ook.

Wij kunnen er dus ook te weinig op vertrouwen dat: “Bij een verzoek om nieuwe woningbouw wordt o.a. getoetst aan bovengenoemde beleidsdocumenten. Daarnaast wordt de planologische en milieukundige inpasbaarheid beoordeeld. Daarmee is voldoende geborgd dat er geen precedentwerking of een kwalitatieve verslechtering van de Voordijk ontstaat.” Want als dit geval nu al zo wordt beoordeeld, dan zal dat na de bouw van dit pand duidelijk niet beter worden.

In beroep bij Raad van State

De kennelijke druk van de projectontwikkelaar om de voortuin te gelde te maken en zo het aantal woningen in Vlijmen met één woning te verruimen gaat wat ons betreft dus te veel in tegen het algemeen belang als verwoord in de eigen beleidsplannen. Wij vinden dat er dus geen goede afweging plaatsgevonden door de mogelijkmakers. Wij hebben de wethouder dan ook laten weten bezwaar te zullen maken bij de Raad van State om die afweging te laten toetsen. En zullen tegelijkertijd kijken of een acceptabele oplossing voor nu en naar de toekomst toe mogelijk te bereiken is in samenspraak met gemeente en projectontwikkelaar om de procesgang indien mogelijk alsnog af te breken. We zitten er immers niet op te wachten, het kost ons en de gemeente tijd en geld, maar we vinden na rijp beraad dat we dat toch moeten doen.

Wij doen dat om dit specifieke geval maar ook om de waarde van beleidsplannen te toetsen. Want wij besteden veel tijd om input te leveren aan beleidsplannen, maar als daar bij nieuwe of te wijzigen bestemmingsplannen, ook na het geven van zienswijzen, geen effect heeft dan doet zich de vraag voor wat de waarde is van die beleidsplannen. Wij denken dat uitvoering conform de plannen zou moeten plaatsvinden en zijn, anders dan wellicht de gemeente, van mening dat daarvan tot nog toe (te) weinig sprake is.

De bewustwording van echte participatie van alle partijen is ook van belang. We zien dat wanneer belanghebbenden zoals omwonenden en Het Vlijmens Lint vroegtijdig serieus worden betrokken en echt kunnen participeren (en dus niet participatie voor de bühne), processen veel makkelijker en dus sneller worden doorlopen. Wordt die fase gemist dan volgt vaak een trager en moeizamer proces. Dat het anders kan laat het geval zien met de Vlijmense dijk 67, waar een veel groter inpassingsplan wel soepel verloopt mede omdat er partijen (projectontwikkelaar, gemeente, omwonenden, Vlijmens Lint) vroegtijdig met elkaar in gesprek zijn. Dat lijkt ons dus een betere vorm van samenwerking naar de toekomst toe. Een mooi voornemen voor het nieuwe jaar?

Gol weer uitgesteld, ruimte om alternatieven nu echt te realiseren?

admin

Beslissing Raad van State nu in februari

De Raad van State heeft haar beslissing betreffende de bezwaren tegen het GOL wederom uitgesteld. Een uitspraak wordt nu in februari verwacht. De bezwaren betreffen onder andere de stikstofgevolgen en de verkeerskundige afhandeling van het GOL.

Alternatieve uitvoering meer kans?

Het Vlijmens Lint is voorstander van een goede verkeersafwikkeling, wateropslag en natuurontwikkeling van de oost-kant van Vlijmen. Zoals die in grote lijnen in het Gol is voorzien. Wij hebben er echter problemen dat uitvoering veel slechter uitpakt dan tijdens de planvorming voorzien en gepresenteerd is aan bewoners en volksvertegenwoordigers. Zo gaat er veel meer landschap en natuur verloren dan is afgesproken en is de groencompensatie vooralsnog volstrekt onduidelijk.

Het Vlijmens Lint heeft verschillende alternatieven aangedragen die veel betere invulling geven aan de doelstellingen van het Gol, en bovendien veel minder geld kosten. En bovendien ook meer toekomstgericht is met het oog op HoWaBo2. De hogere kwaliteit van ons alternatief wordt inmiddels ook bevestigd door het Waterschap Aa en Maas. De alternatieven betreffen met name de betere ligging van de compartimenteringsdijken en de ligging van de Bossche Sloot.

Blauw: loop Bossche Sloot, Rood: nieuwe randweg, Groen: compartimenteringsdijken. Dijk langs het Engelermeer onder aan te leggen fietspad zodat er veel minder geluid en zichtoverlast is voor natuur en recreanten aan het Engelermeer.

Verouderde kapvergunningen intrekken

Door het alternatieve plan hoeft veel minder natuur en landschap aan de oostzijde van Vlijmen te verdwijnen en hoeven er veel minder bomen te worden gekapt. Voor veel van deze bomen zijn jaren geleden al een kapvergunning verleend. In tegenstelling tot landelijke, regionale en gemeentelijke regels is dat echter niet vergezeld gegaan met een deugdelijk groencompensatieplan. Ook zijn er in onze opinie ook nogal wat fouten gemaakt in de verleende vergunningen. Normaal vervalt een kapvergunning automatisch na 1 jaar, maar bij de verlening is in dit geval geen einddatum gesteld. Wel is men gestopt met het aanvragen van nieuwe vergunningen. Om deze redenen heeft Het Vlijmens Lint samen met drie andere organisaties het verzoek gedaan alle verleende, verouderde kapvergunningen in het kader van het Gol in te trekken. Het college moet over dat verzoek een besluit nemen.

Na aanpassingen zo snel mogelijk starten met Gol

Als de ligging van de dijken en de Bossche Sloot aangepast worden en er is een deugdelijk groencompensatieplan kan het Gol wat betreft het Vlijmens Lint zo gauw mogelijk starten. Wij vragen hier al lange tijd om, dus wat ons betreft gebruiken we de extra tijd om deze laatste issues nu door te voeren. Provincie, Waterschap, Gemeente en Het Vlijmens Lint zijn het eigenlijk over al deze punten wel eens geloven wij. Het lijkt alleen al lange tijd vast te liggen op procedures en dat is jammer. Wat daar is niemand bij gebaat en dat houdt ook een hoop andere discussies te veel op.

Beschermen, herstellen, ontwikkelen!

admin

Grote druk op de ruimte vereist actieve politiek

Er is een enorme maatschappelijke druk op de aanwezige ruimte: de groei van de bevolking en bedrijven vereisen meer woningen, meer wegen en infrastructuur, meer scholen en andere voorzieningen. Ook is er meer vraag naar ruimte vanuit klimaatgerichte veranderingen zoals wateropslag, stikstof en extensieve landbouw, maar ook ruimte voor zonneparken en windmolens.

Er ontstaat dus steeds meer druk op de inpasbare ruimte op groen, zowel vanuit de overheid als vanuit de particulier. Een reactief beleid van bescherming van te behouden cultuurhistorische, landschappelijke en natuurwaarden werkt dan niet meer.

Beschermen werkt niet (meer)

We hebben inmiddels moeten constateren dan zelfs als een gebied beschermd lijkt te zijn omdat bijvoorbeeld dijk en de gebouwen op de cultuurhistorischische lijsten staan, het gebied een welstandsklasse H.1.b heeft (er zijn maar drie klasses H.1.a, H.1.b en geen status), de dijk een onderdeel is van de te koesteren ringdijk van het Eiland van Heusden er toch geen bescherming is. En daar waar de niveaus nog hoger zijn in praktijk er ook maar vaak zeer beperkte bescherming blijkt te zijn.

Wij zien daarnaast door salami-effecten (elke keer een plakje minder) dat waarden ondanks de bescherming in beleidsplannen zoals de Omgevingsvisie, Cultuurhistorisch plan, Welstandsnota, Groenbeleidsplan toch steeds verder aangetast worden. Door te lage bescherming treden negatieve effecten op, de waarden worden minden uniek en de bescherming kan wel verlaagd kan worden of zelfs vervallen.

In de Omgevingsvisie geeft de gemeente aan dat zij de waarden van bijvoorbeeld de Langstraat linten en historische dijken niet alleen wil beschermen, maar ook wil herstellen en ontwikkelen. Wij denken dat een actieve politiek van ontwikkeling inderdaad de aangewezen weg is. Dit omdat de druk van de maatschappelijke opgaven van bouwen en energietransitie zo groot is dat zonder actief beleid dat zonder meer ten koste gaat van wat we als groene gemeente nu juist willen behouden. En cultuurhistorie dient wat ons betreft altijd ingebed te zijn in haar landelijke omgeving en natuurlijke biotoop.

Het gaat er dus om nu ook de visie op erfgoed en groen om te zetten in een geborgde uitvoering. Dat lukt alleen om niet alleen hard te kiezen waar je wat waarom wil behouden, maar ook te kijken hoe je de ontwikkeling daarvan wil borgen binnen de bestaande andere opgaven die je als gemeente hebt. Door het samenspel van lange termijn en actuele urgente ontwikkelingen samen te laten gaan houden we een mooie waardevolle omgeving over.

Zonder het bijbehorende groen verliezen de aanwezige monumenten een groot deel van hun waarde. Juist de combinatie zorgt voor de kwaliteit.

Goede leefomgeving zorgt voor positieve ontwikkeling

Een mooi landschap met ingebed erfgoed heeft een zeer positieve bijdrage heeft voor leefomgevings kwaliteit en welbevinden van bewoners en bezoekers. De goede kwaliteit en welbevinden en de bijbehorende trots op de omgeving stimuleert de maatschappij over een breed front en moet dus gestimuleerd worden voor een positieve ontwikkeling van die maatschappij. Dat is ook de filosofie achter het van Gogh nationaal park, waar de Gemeente Heusden in participeert. Dat duidt dat voor de maatschappelijke en economische ontwikkeling van zuid-oost Brabant erg gediend is bij een mooie omgeving waarin bewoners pretting kunnen wonen, werken en recreëren. En dus inzet om een goede planning van bedrijvigheid en groen.

Dat wordt ook landelijk zo gezien en de nieuweOmgevingswet geeft daar ook uiting aan. Omgevingskwaliteit wordt gedefinieerd als het samenspel van cultureel erfgoed, architectuur, stedenbouw, landschap en natuur. En bij die kwaliteit gaat om beschermen, bewaken, benutten en verder ontwikkelen van de leefomgeving. De gemeente geeft dat ook aan in haar Omgevingsvisie 2023 voor de Gemeente Heusden.

Bescherming èn ontwikkeling leefomgeving dus key

Wij geloven dus dat er een meer holistische benadering moet komen van de samenhang van aanwezige cultuurhistorische en landschappelijke waarden. Van rood (gebouwen), groen en blauw (waterpartijen, sloten, wielen). En dat start met een goede integrale inventarisatie, waar dat nu in de beleidsplannen te veel gesplitst lijkt te gebeuren.

  • •Wat is er bijzonder? Waarom?
  • •Wat moet er dus beschermd worden?
  • •Waar liggen kansen ter verbetering van bestaande waarden?
  • •Hoe kunnen gewenste nieuwe maatschappelijke opgaven verwerkt worden, met een verbetering van de waarden en behoud van de aanwezige?

Het Vlijmens Lint heeft de draai al gemaakt en zet vol in op het ontwikkelen van een visie op onze landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Dat doet zij met de inventarisatie van waarden van het Langstraat lint Meliestraat/Julianastraat/Wolput, in de ontwikkeling van de gedachte van de Groene Rivier en meer recentelijk in haar activiteiten rondom de Ringdijk om Het Eiland van Heusden en daarbinnen de Voordijk. En wij doen dat met onze partners zoals Heemkundekring Onsenoort, Natuur- en Milieuvereniging Gemeente Heusden en natuurlijk de bewoners.

Deze luchtfoto van de vesting Heusden is een goede illustratie van de kracht van de combinatie van erfgoed, groen en water. De som is veel groter dan de losse onderdelen.

Oproep tot aandacht voor uitvoering van plannen

Wij roepen het college, de verschillende beleidsambtenaren, gemeenteraadsleden en fractieondersteuners ook veel nadrukkelijker de discussie te voeren niet alleen wat we willen beschermen, herstellen en ontwikkelen, maar vooral ook hoe we dat in praktijk nu gaan doen. Daarmee de goede visies vooral ook duidelijke handen en voeten geven en te voorkomen dat we in het bereiken van maatschappelijk doelen de discussie veel te veel achteraf krijgen met allerlei procedures als gevolg.
Want nu houden we aan al het werk wat er gepaard gaat met de inspraak van burgers en belanghebbenden te vaak een slecht gevoel over. De te beschermen en ontwikkelen waardes leggen uiteindelijk toch vaak het loodje, de procedures zijn taai en stroperig en leiden te vaak tot een dispuut en kosten aan alle kanten veel te veel tijd en geld.

De landschappelijke waarde van de Voordijk is , net als de rest van de Ringdijk om het Eiland van Heusden, een combinatie van groen, blauw en rood.
Er dient een duidelijkere uitwerking te komen van het beleid om deze kwaliteit van de ringdijk steeds een stukje te versterken.

Het kan wel en we beginnen het te leren!

Inmiddels zijn er een aantal goede voorbeelden en een aantal processen die goede hoop geven dat we wel op de goede weg zijn.
In een wat kleiner project betreffende de Vlijmense Dijk 67 wordt vanaf een vroege fase goed samengewerkt tussen de Projectontwikkelaar VB2 Vastgoed, de Gemeente Heusden en Het Vlijmens Lint.
Met betrekking tot de compartimenteringsdijken en de ligging van de Bossche Sloot hebben we het gevoel dat we nu eindelijk een goede discussie voeren met het Waterschap Aa en Maas. Laat in het proces en dat maakt het lastig, maar wel een goede bereidheid serieus te kijken naar alternatieven. En duidelijke afspraken dat bij HoWaBo 2 vanaf het begin goed te kijken wat mogelijkheden en gevoeligheden zijn.
En met betrekking tot de herinrichting van de Julianastraat hebben we een luisterend oor van de Gemeente Heusden ondervonden voor de waardes van het lint, hebben we tekeningen van kabels en leidingen gekregen en hebben wij afspraken gemaakt de ideeën van de landschapsarchitect met de gemeente te delen.

Kortom, door het te doen krijgen we hopelijk steeds vaker een win-win situatie voor iedereen.

Analyse welstandscriteria en haar toepassing

admin

Belang welstandscriteria en de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit

In het kader van de inventarisatie van de waarden van Langstraat lint Julianastraat/Meliestraat door Heemkundekring Onsenoort en Het Vlijmens Lint in samenwerking met landschapsarchitect Bob van der Vliet hebben wij ook besloten de welstandscriteria en de toepassing daarvan in het lint nader te onderzoeken.

De Gemeente Heusden zet immers in op: “Ontwikkelingen nabij of aansluitend aan karakteristieke dorpslinten worden in samenhang met het welstandsbeleid van de gemeente uitgewerkt. Het doel is om de kenmerkende structuren van deze linten, daar waar dat kan, te behouden, versterken of te herstellen.”. En inpassingen en wijzigingen aan infrastructuur zijn enerzijds kansen om te versterken en te herstellen, anderzijds bedreigingen indien deze niet op een goede wijze worden gerealiseerd. De commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK) heeft een belangrijke rol in dat proces. Zij beoordeelt aan de hand van de welstandscriteria zoals die zijn opgenomen in de Welstandsnota 2019 of nieuwe panden of majeure verbouwingen voldoen aan de criteria. Maar:

  • Zijn de crirteria wel voldoende onderscheidend en specifiek voor de inpassingen in het lint?
  • Is de realisatie van de huizen ook conform de vastgestelde criteria, past de CRK ze ook correct toe?

Werkwijze voor de check

Als werkwijze hebben de partijen de lijst van criteria van de Welstandsnota vertaald naar een scorelijst, waarbij alle criteria zijn gesplitst en gescoord konden worden. Met deze lijst zijn een aantal beoordelaars individueel een zestal relatief nieuwe inpassingen/vervangingen gaan scoren. Beoordelaars variëren tussen zowel professionals als meer dan gemiddeld geïnteresseerde amateurs. Onderstaande zes recente panden zijn daarbij beoordeeld:

Criteria zijn goed bruikbaar, beperkte uitbreiding op zijn plaats

De beoordelaars waren van mening dat de criteria in zijn algemeenheid goed bruikbaar om een geschikte inpassing te maken. Daarmee kunnen de effecten van een beoordeling voor het belangrijkste deel goed ingevuld worden (85-90%). Er zijn geen onnodige criteria, in het gebruik was de splitsing tussen hoofdaspecten en deelaspecten wat lastig.

Er was grote overeenstemming tussen beoordelaars met betrekking tot de beoordeling, zowel op de totaal beoordeling (passend of niet), als op de losse criteria. In die zin werken de criteria dus ook goed. Wij vonden zelf het gebruik van een scorelijst goed werken, dat zou mogelijk nog meer het geval zijn als er ook gewichten aan de criteria gehangen worden.

Wat betreft de criteria zouden er wat ons betreft wel uitbreiding van de criteria wenselijk zijn op het gebied van:

  • Behoud van het ensemble van groen en gebouw. Dit zou leiden tot nadere eisen voor wat betreft de ruimtelijke inpassing en het creëren van groen in de vorm van bomen en hagen versus parkeerterreinen en hekken. Vaak is de verhouding perceel en bebouwing niet in verhouding en de verstening te groot gegeven het karakter van het lint. Deze toevoeging is ook in lijn met het nieuwe denken in termen van erfgoed en de nieuwe omgevingswet.
  • Een wat verdere uitsplitsing betreffende de detaillering van dak, gevel, daklijst en kozijnen. Zowel op het gebied van gebruikte materialen als kleurgebruik. Op deze aspecten zien we dat daar veel van de laatste inpassingen verbetering mogelijk was geweest, bijvoorbeeld door af te zien van glanzende moderne dakpannen of te dominante witte omlijstingen en kozijnen.

Toepassing van criteria wel een punt van nadere discussie

In een viertal gevallen voldoen nieuwe inpassingen in voldoende of hoge mate aan de criteria. Op elementen hadden er wel aanvullende verbetering suggesties of – eisen gesteld kunnen worden.

In een tweetal gevallen voldoen de inpassingen niet of duidelijk onvoldoende aan de geformuleerde eisen en hadden ons inziens terugkijkend niet goedgekeurd mogen worden gegeven de criteria. Daarbij zou het, met oog op toekomstige aanvragen, dus interessant zijn na te gaan waar in het proces daar anders gehandeld had kunnen worden. Was de goedkeuring achteraf niet goed of was de uitvoering van het goedgekeurde niet conform ingediend plan? En waarbij wij ons realiseren dat het makkelijker beoordelen achteraf dan vooraf zoals dat door de commissie het geval is.

Geen toetsing bij meer fundamentele wijzigingen?

De getoetste Welstandscriteria zijn gemaakt voor toetsing door de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit ter beoordeling van ingediende omgevingsvergunningsaanvragen binnen genoemde welstandsgebieden met klasse H.1.a.

Er zijn geen Welstandstoetsingscriteria voor meer fundamentele aanpassingen in, aansluitend of nabij de bestempelde gebieden, zoals in geval van infrastructurele wijzigingen, herinrichting straat of plein, wijziging van bestemmingsplannen, ontwikkeling van nieuwe bouwlokaties aansluitend, of nabij de welstandsgebieden. Het is voor een objectieve beoordeling van deze veel voorkomende plannen wel wenselijk een lijst te maken en gezien het effect van de impact toe te passen op zowel gebieden met status H.1.a en H.1.b.    

Conclusie en vervolg

  • De criteria van de Welstandsnota 2019 zijn in zijn algemeenheid goed en bruikbaar. Zij zouden wel een update kunnen gebruiken mbt aandacht het groen karakter, passend zowel op het eigen perceel als in het lint of dijk. Dit is ook in lijn met de nieuwe Omgevingswet. Een aanscherping op de gebruikte materialen en kleuren adviseren wij ook.
  • Bij een achteraf beoordeling blijken er panden te zijn gebouwd die conform de vigerende criteria niet gebouwd hadden moeten worden. Het verdient aandacht om het proces voor en na goedkeuring op dit punt nog eens na te lopen.
  • Er is geen objectieve Welstandscriteria lijst gedefinieerd voor grotere planologische wijzigingen in, aansluitend of nabij de welstandsgebieden, terwijl die een veel grotere impact hebben op de vastgestelde Welstandsgebieden.
  • Om de afgesproken ontwikkel en beschermingsambities waar te maken is een criterium lijst wel van groot belang en wij adviseren daarom ook deze te maken.

Wij hebben onze bevindingen inmiddels kunnen presenteren aan de Gemeente Heusden en zullen hierover een vervolggesprek plannen. De Welstandsnota wordt uiteindelijk in de Gemeenteraad vastgesteld dus goed ook met de verschillende fracties over deze bevindingen te bespreken. Kortom: wordt vervolgd!

Meer monumentale bomen, rol groene lint in Groenbeleidsplan?

admin
Op de afbeelding is rechts goed te zien hoe belangrijk het lint is voor de Heusdense Groenstructuur.
Alleen rondom Steenenburg staan een vergelijkbare hoeveelheid monumentale bomen

De Bomenstichting heeft na de schouw uit het voorjaar nog een aantal bomen uit onze omgeving opgenomen in het nationale Register van Monumentale Bomen. In het register staan alleen bomen van 80 jaar en ouder, die beeldbepalend zijn en in een goede conditie. Veel fraaie bomen in ons lint halen dat nog net niet, maar zijn wel van groot belang om ook over 30-50 jaar de lijst weer te kunnen aanvullen. De volgende bomen zijn nu ook opgenomen:

  • Zilveresdoorn – Meliestraat 41b
  • Zilverlinde – Meliestraat 41b
  • Bruine beukenlaan – Prins Bernhardlaan
  • Bruine beuken – Wilhelminastraat 19d

Via DEZE LINK zijn de beschrijvingen van de bomen te zien.

Inmiddels heeft op ons initiatief ook een schouw plaatsgevonden op nog een aantal bomen in de Meliestraat en op de Wolput. Wij houden u op de hoogte van de ontwikkelingen.

Link met het Groenbeleidsplan 2023-2028

Het belang van inzetten op groen geeft de Gemeente Heusden helder aan in het Groenbeleidsplan 2023-2028. Zij gebruikt daarbij een pleidooi van de Universiteit Wageningen om te investeren in de groene stad, dat wij graag onderschrijven:

Het Groenbeleidsplan 2023-2028, dat dit jaar is vastgesteld door de gemeenteraad streeft er naar om zes ambities te realiseren:

  • het versterken van de groenstructuur
  • duurzaam onderhoud van het groen
  • het opknappen en verbeteren van versleten groen
  • de natuur van het buitengebied verbinden met de kernen
  • integraal werken aan opgaves van andere beleidsvelden
  • de samenwerking zoeken met de inwoners van de gemeente

In het Groenstructuurplan had het groene lint wellicht wat meer aandacht mogen krijgen dan het heeft gekregen, want past wel goed in de ambities. Dat is er bij ons als vereniging wellicht ook wat tussendoor geschoten. Evenzogoed zijn we hierover, conform punt 6, wel in gesprek met de gemeente juist omdat het goed past in de ambities.

Wij zien met name het belang van het groene lint om de groenstructuur te versterken en dan met name voor de verbinding van de natuur van de Biessertpolder/Engelermeer met het verblijfsgroen in Vlijmen dorp, met name het Burgemeester van Greunsvenpark. Het lint zelf wordt nu al veelvuldig recreatief gebruikt door wandelaars en fietsers en wij denken dat dat toe zal nemen met de realisatie van de randweg en het verkeersarmer worden van het lint. Kortom, goed te kijken hoe het groene lint verder ontwikkeld kan worden en niet doorbroken wordt in geval van (uiteraard ook belangrijke) maatschappelijke inpassingsoperaties.

Ringdijk om Eiland van Heusden: Een juweel voor de gemeente

admin

Cultuurhistorische ring rondom de gemeente

De huidige 34 kilometer lange ringdijk is onderdeel van de Grote Waard, het oudste dijkenstelsel van Nederland, gebouwd in de 13e eeuw. De wielen zijn de tastbare herinneringen van de dijkdoorbraken in Nieuwkuijk (1880), Haarsteeg (1610/1740), Elshoutse wielen (1700-1900) en langs de Voordijk. De ringdijk kent veel oude (inundaties)sluisjes en historische kunstwerken. En langs de ringdijk staan het Fort Hedikhuizen, historische kerkjes, talloze dijkhuizen en boerderijen. En natuurlijk de vesting Heusden.

De Grote Waard, c. 1420. Klik op de kaart voor een vergroting
De Grote Waard, circa 1420.

Groene beleving langs de ringdijk

De ringdijk komt langs veel van de Heusdense natuurgebieden zoals hieronder te zien is op de projectie van de ringdijk op de Groenstuctuurkaart van Heusden. Te beginnen op de wallen en grachten van de vesting Heusden komen we met de klok mee langs de Maas, het oude Maasje, het Haarsteegs Wiel, Sompen en Zooislagen, De Bokhovense polder, Het Engelermeer, De Biessertpolder, de Moerputten, Het Vlijmens Ven, de Baardwijkse Overlaat, de Elshoutse Wielen, Hooibroeken/Eendekooi de Kwak en via de Maas weer terug naar de Vesting. Kortom een schitterende aaneenschakeling van groene gebieden.

De Ringdijk geprojecteerd op de Groenstructuurkaart van de Gemeente Heusden

Fietsen en wandelen over de Ringdijk

De ringdijk is een prachtige fiets- en wandel route. De route is mooi, interessant en rustig en biedt langs de hele dijk fraaie uitzichten op de omringende landschappen. Buitendijk, maar veelal ook binnendijks. En op veel plaatsen zijn al goede informatieborden geplaatst.

De Ringdijk fietsroute is 34 km lang. De route is prominent in het knooppunten netwerk door de gemeente.
Uitgave van Heemkundekring Onsenoort over de Ringdijk, een beschrijving van de route en de bezienswaardigheden en hun geschiedenis.

Ringdijk in stand houden, ontwikkelen en beter benutten.

Heemkundekring Onsenoort, Natuur- en Milieuvereniging Gemeente Heusden en Het Vlijmens Lint willen in het najaar gaan bekijken hoe die speciale ringdijk beter beschermd kan worden, ontwikkeld kan worden en benut kan worden.
De dijkring heeft op de kaart behorende bij de Omgevingsvisie van de Gemeente Heusden (zie ook dit artikel) een belangrijke rol en ook op de Cultuurhistorische waardenkaart.
Maar onduidelijk is hoe het totale ensemble nu precies kan worden behouden en waar mogelijk verder ontwikkeld. Dat bleek onder andere bij de aankondiging van een potentiële wijziging van bestemmingsplan aan de Voordijk, waar hier meer over te lezen valt.
Ook op toeristisch gebied is er aandacht bijvoorbeeld bij RBT De Langstraat, maar er zouden daar meer mogelijkheden zijn, ook voor wandeltochten en prestatietochten.

In het najaar zullen de organisaties eens opstarten wat de mogelijkheden zijn en nodigen andere organisaties of personen graag uit om daar over mee te denken. Wij zullen daarin uiteraard ook graag samen werken met gemeente en bijvoorbeeld RTB De Langstraat.
Bent u geïnteresseerd om mee te denken? Neem dan graag contact op met ons via het informatieformulier.