Vlijmen als kop van de Langstraat
Op deze oude luchtfoto is prachtig de oude lintbebouwing van Vlijmen met de rechte grondkavels te zien. De oude Voorstraat (Voorstraat, Julianastraat, Meliestraat), doorlopend in de oude Wolput. En de oude Achterstraat (Achterstraat, Wilhelminastraat). Deze laatste straat loopt van de kop van de Langstraat recht door naar de Nieuwkuijksestraat, de Grotestraat in Drunen, de Grotestraat in Waalwijk en de Winterdijk naar Waspik en eindigend in Raamsdonk, het eind van de Langstraat!
De gebouwen van de voormalige Voorstraat, Achterstraat en Wolput zijn gebouwd op de oude zandruggen. Het gevellijn patroon is een zaagtandrooilijn, gevormd door de rechte kavels achter de panden.
De monumentale bebouwing in de Voorstraat (Meliestraat-Julianastraat-Voorstraat)
Het lint bevat 17 rijksmonumenten en 7 gemeentemonumenten uit de 18e, 19e en begin 20e eeuw. Daarnaast bevat de straat een groot aantal typische kortgevelboerderijen uit diezelfde periode, passend bij de smalle achterliggende kavels. Bovendien kent de straat een groot aantal gebouwen met modernere bijzondere architectuur zoals de Amsterdamse, Delftse en Bossche School.
De variatie van bouwstijlen uit verschillende perioden is daardoor erg bijzonder: van neogotisch, eclecticisme, art-nouveau, neo-renaissance, Amsterdamse School, Delftse School, Bossche School tot Berlage.
Van vroeger uit kwam in deze straat het centrum van de activiteiten bijeen. De Sint Jan Geboortekerk uit 1864-1868 met daarvoor het Heilig Hartbeeld, het Raadhuis uit 1870, twee brouwerijen (het Hert en de Valk), een molen, twee leerlooierijen, meerdere bakkerijen, timmerbedrijven, mandenmakers en niet te vergeten cafe’s. Daarnaast een groot aantal rijksmonumentale woonhuizen. Zoals die van de gemeentearts van Vlijmen Weijers. En huizen van de internationaal vermaarde zaadhandel families Mommersteeg en van Engelen.
In het verlengde van de oude Voorstraat, op de Wolput, staan nog 3 rijksmonumenten en 2 gemeentemonumenten.
Vakmanschap uit Vlijmen: Brouwerijen Het Hert en de Valk
Het lint kende twee brouwerijen: De Valk Meliestraat 20/22, en Het Hert, Julianastraat 48.
Het Hert is gestart door Johannes Corman en Schapeman in 1854. Zij brouwden (Engelse) speciaalbieren zoals Ale, Stout, Porter, Lambiek, Faro, Oudbruin, Nieuwlicht en Dubbel Gerst. En mocht zich hofleverancier noemen. Van deze brouwerij bestaat alleen het koetshuis nog en is te zien naast woonhuis in de Julianastraat.
De Valk is gestart door Guus van Hest en later overgenomen en uitgebouwd door Cornelis van Nieuwkuyk. De Valk brouwden pilsener, maar ook een serie speciaalbieren.
 |  |
De brouwerijcomplex van de Valk is nu rijksmonument en de brouwketels zijn nog intact, hopelijk vloeit daar in de toekomst weer eens mooi Vlijmens bier uit!
Leerlooierijen
Daarnaast kende het lint ten minste twee leerlooierijen, waarvan er nog een als rijksmonument te zien is naast Meliestraat 35. Deze looierij was van Michiel Jan Mommersteeg. Een tweede leerlooierij van de familie Heesbeen stond ter hoogte van Meliestraat 43a, fungeerde na de tweede wereldoorlog nog als uitkijkpost voor het Korps Luchtwacht Dienst, maar is afgebroken.
Foto door Steven van Eck – Wikipedia
Voormalige molen in de Julianastraat
Het lint kende ook een stellingmolen in de straat: De Molen de Hoop, later de Nooit Gedacht. De molen is twee maal afgebrand, opnieuw opgebouwd en uiteindelijk afgebroken in 1934. Wat resteert is de voormalige molenaarswoning van molenaar de Roos in de Julianastraat .
Julianastraat
Midden: Molen op de Akker
Bijzondere woonhuizen
Er zijn zeer veel fraaie in architectuur sterk onderscheidende woonhuizen van tussen 1820 – 1930 in het lint. Bij elkaar een uniek totaal. Hieronder wat voorbeelden.
architectonisch het mooiste huis van het lint
De monumentale bomen in de Voorstraat
Opvallend in deze straat is het monumentaal groen in deze straat. Meerdere inmiddels 100 tot 200 jaar en oudere beuken domineren het straatbeeld, maar de straat bevat onder andere ook een 125 jarige Groene Treurbeuk, meerdere platanen 100-125 jaar oud, een 170 jarige Moerascipres, een Canadese Esdoorn.
Een aantal bomen zijn met de zaadhandelaren van verre meegekomen en hier met succes geplant en gekoesterd, zoals een grote Sequoia, een Ginkgo, een Lariks van 120 jaar oud en een Moeras eik.
En daan staan er voor diverse kortgevelboerderijen een aantal fraaie combinaties van lindes, leilindes of knotesdoorns.
In totaal staan er meer dan 25 monumentale bomen van meer dan 100 jaar oud op, de oudste meer dan 200 jaar. En daarnaast vele bomen meer van meer dan 50 jaar tot 100 jaar. Zie ook dit bericht. Bijzonder is ook de Prins Bernhardlaan met zijn prachtige beuken.
Unieke hagenstructuur
Ook zeer kenmerkend en uniek is de van oudsher fraaie hagenstructuur. De vaak hoge, volwassen groenhoudende hagen van hulst, taxus of liguster zijn indrukwekkende en mooie erfafscheidingen.
In totaliteit is de hagenstructuur ongeveer 2,5 kilometer lang, aan beide zijden van de straat.
In zijn totaliteit is de combinatie van bijzondere architectuur, monumentale bomen en kenmerkende hagenstuctuur een zeer bijzonder ensemble, dat door de afgelopen eeuwen zo gegroeid is. Het verdient dit ensemble niet alleen te beschermen maar verder door te ontwikkelen, zoals dat de afgelopen 250 jaar gegroeid is. Zie ook dit bericht.
De Achterstraat (Wilhelminastraat-Achterstraat)
De voormalige Achterstraat was met name bekend om zijn boerderijen met de bekende diepe Langstraat slagen achter de huizen, zoals zo mooi is te zien op de luchtfoto, maar ook de kavelkaart.
De Achterstraat kent 3 gemeentelijke monumenten, waaronder de voormalige burgermeester woning. Maar ook huizen van de Delftste School
Ook de Wilhelminastraat kent zijn monumentaal groen: Twee van de oude beuken zullen waarschijnlijk binnenkort op de Landelijke Lijst van Monumentale Bomen verschijnen. Maar daarnaast kent ook deze straat veel waardevol groen als andere leilindes, beuken, hagen, dat beter geïnventariseerd moet worden.